مقايسه كارايي شاخص‌هاي فاصله‌اي و كوادراتي در تعيين الگوي پراكنش سه گونه مرتعي Festuca ovina, Prangos ferulacea و Bromus tomentellus (مطالعه موردي: مراتع سارال كردستان)

The Comparison of spatial and quadrate indices to identify distribution pattern of F.ovina, B. tomentellus and P.ferulacea (Case study: Saral Kurdistan province)

آگاهي از الگوي پراكنش گياهان در هر منطقه در انتخاب استراتژي نمونه برداري (تعيين تعداد و ابعاد نمونه) از اهميت زيادي برخوردار است. بدين منظور به بررسي و مقايسه كارايي شاخص هاي تعيين الگوي پراكنش در رويشگاه سه گونه مرتعي Festuca ovina،Prangos ferulacea و Bromus tomentellus در مراتع سارال كردستان پرداخته شد. ابتدا سه جامعه گياهي كه گونه غالب هر جامعه يكي از گونه هاي مذكور بود انتخاب گرديد. پس از تعيين منطقه معرف در هر جامعه، نمونه برداري به روش تصادفي- سيستماتيك در محدوده 7000 متر مربع در امتداد 5 ترانسكت 100 متري انجام شد. در امتداد هر ترانسكت، 30 نقطه انتخاب و به طور تصادفي در 20 نقطه اندازه گيري ها انجام شد. بعد از انتخاب نقطه ها، فاصله آنها تا نزديك ترين گياه، فاصله گياه مذكور تا نزديك ترين همسايه و فاصله نقطه تصادفي تا دومين گياه نزديك به آن اندازه گيري شد. با استفاده از داده هاي بدست آمده، شاخص هاي فاصله اي الگوي پراكنش (هولگيت، هاپكينز، پيلو، جانسون وزيمر و ابرهارت) محاسبه گرديد. همچنين در هر نقطه با توجه به پراكندگي و فرم رويشي گياهان، پلات هاي يك متر مربعي مستقر گرديد و تعداد پايه هاي گياهان داخل كوادرات ها شمارش شد. با استفاده از اين اطلاعات شاخص هاي كوادراتي پراكنش (نسبت واريانس به ميانگين، گرين، موريستا و كپه اي لويد) محاسبه شد. نتايج نشان داد كه پراكنش گونه F.ovina كپه اي (كه ناشي از سيستم زايشي و رويشي اين گياه است) و پراكنش گونه هاي P.ferulacea و B.tomentellus از نوع الگوي تصادفي (كه ناشي از همگني محيط و الگوي رفتار انتخابي مي باشد) است. همچنين نتايج نشان داد كه شاخص هاي فاصله اي پراكنش در اكثر موارد براي يك گونه گياهي يك الگو را نشان مي دهد كه نسبت به شاخص هاي كوادراتي دقت بيشتري دارند. دقت كم شاخص هاي كوادراتي به دليل تاثير تعداد، شكل و سطح كوادرات ها است.

Identifying plant distribution is very important to select appropriate sampling strategy. This study aimed to compare different indices of vegetation distribution in three rangeland areas dominated by Festuca ovina, Bromus tomentellus and Prangos ferulacea. Random-systematic method was conducted using 5 transect with 100 meters long each. 30 points were located in each transect and plant spatial patterns were measured in 20 points. Distance from nearest plant and second neighbor plants were measured. Spatial indices of plant distribution sample (Johnson and Zimer Index, Pielou Index,Hopkines Index, Eberhart Index and Holgate Index) were calculated. Also 1 meter square plots were established in any random point and plant densities were counted in any plot. Then, distribution quadrate indices (Index of variance /mean Ratio, Green Index, Lloyd Index of patchiness and Morisita Index of Dispersion) were calculated. The results showed that Festuca ovina had patchy distribution and two other species (Bromus tomentellus and Prangos ferulacea) had a random distribution pattern. The results also showed that the distribution of distance indicators in most cases a plant species shows a pattern that to have more accurate indicators of the quadrate. Low accuracy in indicators quadrate due to the impact number, shape and surface of quadrates.