اثر آللوپاتي عصاره و بقاياي علف هرز مَرغ(Cynodon dactylon L.) بر گندم (Triticum aestivum L.)

Allelopatic Effect of Bermudagrass (Cynodon dactylon L.) Extract and Residues on Wheat (Triticum aestivum L.)

با توجه به اهميت و فراواني علف ‌‌هرز مَرغ در مزارع گندم، اين بررسي با هدف ارزيابي اثرات آللوپاتيك اين علف هرز بر گندم به صورت آزمايش فاكتوريل در سه تكرار در شرايط آزمايشگاهي، گلخانه اي و مزرعه اي در سال 1387 اجرا گرديد. تيمارهاي آزمايشي شامل عصاره‌ي حاصل از اندام‌هاي مختلف مَرغ در پنج سطح: عصاره‌ي برگ، ساقه، ريشه و كل گياه مَرغ و آب مقطر به عنوان شاهد، و غلظت‌هاي مختلف عصاره‌ي حاصل از اندام‌هاي اين علف هرز در چهار سطح: عصاره با غلظت 20، 10، هفت و پنج درصد بود. تيمارهاي عصاره منجر به كاهش جوانه‌زني و مولفه‌هاي آن نسبت به شاهد شد. بيشترين اثر كاهشي بر مولفه‌هاي جوانه‌زني را عصاره‌ي ريشه و كل اندام‌ها داشت. در بررسي گلخانه‌اي افزايش غلظت عصاره از پنج تا 20 درصد، كاهش معني‌داري را در كليه ي صفات باعث شد. ميزان كاهش تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه و عملكرد دانه نسبت به شرايط شاهد در تيمار با غلظت‌ 20 درصد به‌ترتيب 89، 76 و96 درصد بود. در شرايط مزرعه‌اي اضافه شدن بقاياي اين علف هرز چه به صورت عصاره و چه به صورت بقاياي پودر شده، نتايج حاصل از بررسي گلخانه‌اي را تاييد كرد. عصاره و پودر حاصل از ريشه و كل اندام‌هاي گياهي بيشترين اثرات منفي و عصاره و پودر ساقه و برگ كمترين اثرات منفي را بر گندم گذاشتند. در شرايط مزرعه‌اي تيمار عصاره‌ي مَرغ 71 درصد و اضافه كردن پودر حاصل از بقاياي اين علف هرز 81 درصد عملكرد گندم را كاهش داد. دليل اثر بيشتر بقايا نسبت به اضافه شدن عصاره، احتمالاً آزاد سازي تدريجي مواد آللوپاتيك در طول دوره ي رشد و اثرات دراز مدت آنها بر فرآيند رشد و توليد مي تواند باشد.

With regards to the importance and frequency of bermuda-grass (Cynodon dactylon L.) in wheat fields an experiment was conducted using factorial design in three replicates to evaluate allelopathic effects of different parts extract and residues of bermuda-grass in different concentrations on wheat germination and yield in 2008. Five levels of organ extracts as control, leaf, shoot, root and intact plant extract of bermuda-grass in four concentrations as 20, 10, 7, and 5 % were used. All extracts decreased germination and its components in wheat. The highest decreasing effect was belonged to the root and intact plant extract. In glasshouse, increasing extract concentration from 5 to 20% decreased all attributes significantly. Decrease in seed number per plant, 100-kernel weight and yield in 20% was 89, 769 and 96% less than control, respectively. Field trial confirmed glasshouse results. Generally, root and intact plant extract and residual had higher growth restriction than shoot and leaf residuals and extract on wheat attributes. In field condition, applying bermuda-grass extract decreased 71% and residual 81% of wheat yield. It may be depends on gradual leaching of allelochemicals from residuals of bermuda-grass in growth period that affect growth and yield of wheat.