ارتباط الگوهاي گردشي جو با تغييرات اُزون كلي در اصفهان

The Relationship Between Atmospheric Circulation Patterns and Total Ozone Variations in Isfahan

لايه‌ي اُزون به عنوان سپر حفاظتي حيات بر روي كره زمين، داراي تغييرات زيادي از نظر حجم و مقدار است. در اين پژوهش اثر عوامل اقليمي بر تغييرات اُزون كلي در ايستگاه اصفهان مورد مطالعه قرار گرفت و نشان داده شد، بخشي از نوسانات روزانه‌ي اُزون مربوط به الگوهاي گردشي جو در سطوح فوقاني و مياني جو است. به اين ترتيب شرايط فراز (پشته)/فرود (تراف) در سطح 100 و 300 ميلي باري و واچرخند/چرخند در سطح 500 ميلي باري موجب كاهش/افزايش قابل توجه در مقدار اُزون كلي در فصل سرد سال كه پويش جو فعال است، مي گردد و زماني كه محور تراف/فراز بر روي اصفهان قرار دارد، ميزان اُزون به حداكثر/حداقل ميزان خود مي رسد. مقادير مُد داده ها (274 دابسون) كه عمدتاً در فصل گرم سال اتفاق مي اُفتد با پُر ارتفاع عميق در تراز 100 ميلي باري همراه است. در سطح 300 و 500 ميلي باري در زمان وقوع مُد داده ها، خطوط هم ارتفاع آرايش مداري دارند كه اندكي به سمت فراز ميل مي كند. به اين ترتيب فعاليّت پويشي جو در فصل سرد، تغيير و نوسان زياد اُزون كلي را با باعث مي گردد و پايداري جو در فصل گرم سال، تثبيت مقدار اُزون كلي را در پي دارد. از نظر آماري بين نقشه هاي هم‌مقدار ميانگين روزانه اُزون كلي و نقشه هاي ميانگين ارتفاع ژيوپتانسيل همبستگي معكوس معناداري در سطح اطمينان 01/0 درصد در هر سه سطح 100، 300 و 500 ميلي باري وجود دارد كه در سطوح 100 و 300 ميلي‌باري قوي‌تر است. بر اساس تحليل رگرسيون خطي به ترتيب 1/89، 5/80 و 4/78 درصد تغييرات مقدار اُزون در رخدادهاي مُد، مقادير حداكثر و حداقل توسط تغييرات ارتفاع ژيوپتانسيل تبيين مي‌گردد. انطباق نقشه هاي هم‌مقدار اُزون كلي با نقشه هاي ارتفاع ژيوپتانسيل نيز نشان داد، خطوط هم‌مقدار اُزون در منطقه وقوع كم‌فشار پويشي بر روي اصفهان متراكم و داراي مقادير حداكثر است.

The ozone layer as a protective shield life on biosphere has very oscillations from view point of quantity and volume. The ozone gases in both troposphere and stratosphere layers have been affecting on human life by two ways. The ozone in stratospheric that its name is surface ozone is an extremely poisonous gases and has destructive affect on lung and plant tissue. The surface ozone has been measured in measurement pollutant stations as one of seven pollutant gases. The ozone gas in stratospheric layer unlike the surface ozone is very necessary for human and other organism lives. The stratospheric ozone is measured in meteorological stations by name of total ozone (TO). Studies show that amount of ozone in stratospheric layer has been reduced. Variations in ozone layer were effected of changing in solar radiation, volcano eruption cosmic dust, meteoric stones and etc. that those get name as natural parameter of ozone changes. Effect of natural parameter concentration on stratospheric ozone lead to fix ozone content in long term (spanani 2004). The amount of ozone in stratospheric layer particularly in the lower stratospheric has considerable oscillations (increase/decrease) under the affection of atmospheric activities . For example V. C. Roldugin (2000) showed that passing the wave crest in the pressure field ceases the convergence of ozone poor air under the tropopause and divergence of ozone rich air above the tropopause and decreases the ozone content. The passing of a wave through simulate the opposite process and increase the ozone content T. Narayana Rao at all (2003) opining that the climatology of ozone clearly shows a significant seasonal cycle with the ozone maxima changing with height. The monthly variability of ozone as well as its seasonal maximum is found near the tropopause. Variation in tropopause height is due mainly to the passage of tropospheric weather systems and is responsible for the large monthly variability of ozone near the tropopause. In the lower stratosphere, inter annual variations are at a maximum in winter and spring, and are the result of variations in wave driven stratospheric circulation, which peaks in winter. Regarding this matter that total ozone have been affected from atmospheric parameter in lower stratosphere or upper troposphere, we decide to study the role of pattern circulation on ozone variations in Isfahan.