منطق‌نگاري سينوي، الزامها و رخنه‌ها

Sinan Logic, Necessities, and Gaps

ساختار نفس‌الامري و ساختار تدويني، دو گونه متفاوت منطق‌پژوهي است. از طرفي بحث از تصور و موصل به آن و تصديق و موصل به آن و نيز بحث از مقدمات هر كدام، بايد در منطق مطرح شود كه بطور طبيعي ابتدا بايد از تصورات و سپس از تصديقات بحث كرد. همه منطق‌دانان، هم از تصورات و موصل به آنها و هم از تصديقات و موصل به آنها با حفظ ترتيب يادشده بحث كرده‌اند. از اينرو دوبخشي بودن مباحث منطق به اين معنا، كانون توجه همه منطق‌دانان بوده است. از طرف ديگر منطق‌نگاران در تدوين ابواب منطق و ترتيب مباحث منطقي با يكديگر تفاوتهايي دارند و همين تفاوتها موجب شده كه در تدوين منطق، به يك روش «نُه بخشي» و به روش ديگر «دوبخشي» اطلاق شود. بنظر ميرسد ابن سينا در مقام منطق-پژوهي، از هر دو نظام منطق نگاري برخوردار است. بنابرين اگر بخواهيم براي منطق‌نگاري دوبخشي و نه بخشي، وجهي درنظر بگيريم فقط ناظر به ساختار تدويني و تاريخي منطق است، نه ساختار واقعي و نفس‌الامري آن.

There are two different types of research on logic. On the one hand, the issues of concept and attaining it, judgment and attaining it, and the premises of each must be discussed in logic. Naturally, one must first discuss concepts and then judgments, and all logicians have discussed both concepts and attaining them, and judgments and attaining them observing the order mentioned above. Therefore, the division of logical discussions into two groups in this sense has attracted the attention of all logicians. On the other hand, there are some differences between logicians concerning determining the different parts of logic and the order of logical issues. The same differences have created two methods in compiling logical issues: a “nine-part” method and a “two-part” method. Apparently, regarding research on logic, Ibn Sina followed both methods. Therefore, if we wish to consider a dimension for the “two-part” and not “nine-part” logical studies, it will only depend on its collective and historical structure of logic rather than its real and fact-itself structure.