ديدگاه از منظر زبان‌شناسي شناختي و كاربرد آن در تحليل متن داستاني

Perspective from Cognitive Linguistics Point of View and Its Usage in Fiction Text Analysis

«ديدگاه» در زبان‌شناسي شناختي نقش مهمي در تعبير صحنه‌ها ايفا مي‌كند. اين نكته كه هر بيننده يا گوينده صحنه مورد بحث را چگونه تعبير مي‌كند، به ديدگاه او درباره آن صحنه بستگي دارد. از‌اين‌‌روست كه براي بيان يك موضوع از زاويه ديدهاي مختلف، پاره‌گفتارهاي متنوع و متفاوتي در زبان وجود دارد؛ زيرا گويندگان مختلف به شيوه‌هاي متفاوتي هر صحنه‌اي را مفهوم‌سازي مي‌كنند. از سوي ديگر، عنصر ديدگاه در روايت نيز نقش تعيين كننده‌اي دارد. شايان ذكر است ديدگاه دربرگيرنده عواملي است؛ ازجمله زاويه ديد- كه شامل جهت ديد و نقطه ديد است- و عوامل ديگري مانند برجسته، زمينه، عينيت و ذهنيت كه در پژوهش حاضر به چهار مورد از آن ها پرداخته شده است. هدف اين پژوهش، بررسيِ مفهوم ديدگاه از منظر زبان‌شناسي شناختي با به‌كارگيري الگوي دو زبان‌شناس شناختي يعني لنگاكر و تالمي و الگوي شناختي استاكوِل در روايت در سه گونه رواييِ داستان، فيلم‌نامه و فيلمِ برگرفته از آن است. نتايج اين پژوهش حاكي از تاثيرپذيري اين سه گونه از يكديگر است. يافته‌ها نيز بر غالب ‌بودن نقش نمود زباني ديدگاه در داستان صحّه مي‌گذارد؛ همچنين نشان مي‌دهد «ديدگاه» پديده‌اي پيوسته نيست و ممكن است در روند رخدادهاي قصه تغيير كند.

In cognitive linguisics, the concept of perspective has an essential role to construe scenes. How to construe each scene is dependant upon what perspective a speaker and viewer of that scene have adopted towards it. This is why there are different utterances in language to express the same subject from different perspective. In other words, different speakers conceptualiz them different linguistically because different viewers conceptualize each scene differently. On the other hand, perspective has a determining role in narrative. It is worth mentioning that perspective includes some factors such as viewpoint, vantage point, orientation, figure and ground, subjectivity and objectivity and deixis, which in this research four of them have been taken into account. In this paper, the goal is to study the concept of perspective in three narrational categories of story and adopted filmscript and the film from the viewpoint of cognitive linguistics based on the theories of three outstanding cognitive linguists: Langacker, Talmy and Stockwell. The results showed an interaction among these three categories. The findings also proved that linguistic aspect is a dominant factor of perspective in story. It was also shown that the perspective is not a constant phenomenon, rather it might change through onfolding events in the story.