بررسي تاثير رسانه‌‌هاي جمعي در گرايش به هويت ملي (مطالعه موردي شهروندان شهرستان كاشان در سال 1390)

A Study of the Effects of Mass Communication Media on Tendencies Toward National Identity

امروزه رسانه‌‌هاي جمعي، به‌منزله شاه‌راه اطلاعاتي جوامع، و نقش آن‌ها در فرهنگ و ابعاد گوناگون هويت انساني، به‌ويژه هويت ملي، مورد توجه صاحب‌‌نظران و محققان علوم انساني ـ اجتماعي قرار گرفته است. در اين ارتباط رويكردها و ره‌يافت‌‌هاي نظري متفاوتي عرضه شده است. نظريه ارتباطات گلوله‌‌اي بر شكل‌‌گيري هويت بر مبناي رسانه‌‌ها تاكيد كرده است. دربرابر، برخي صاحب‌‌نظران به قدرت تحليل اطلاعات و فرهنگ بهره‌‌وري از رسانه‌‌ها اشاره كرده‌‌اند. در اين ‌ميان، برخي نيز با عرضه رويكرد تعادلي بر نقش دوگانه و متناقض رسانه‌‌ها در شكل‌‌دهي و فرسايش هويت ملي تاكيد داشته‌‌اند. با توجه به موارد فوق، هدف اساسي اين مقاله بررسي ميزان و نوع محتواي برنامه‌‌‌‌هاي مورد استفاده از رسانه‌‌هاي تلويزيون و ماهواره و اينترنت و ميزان گرايش به هويت ملي شهروندان و نيز چگونگي رابطه بين متغيرهاي فوق در جامعه آماري مورد مطالعه كاشان، به‌منزله شهري سنتي و در معرض نوگرايي، است. اين پژوهش از نوع مطالعه پيمايش بوده است و داده‌‌هاي تحقيق با استفاده از روش پرسش‌نامه توام با مصاحبه جمع‌‌آوري شده است. براي سنجش متغيرهاي اصلي و وابسته تحقيق از ده گويه در قالب طيف ليكرت استفاده شده است. اعتبار و روايي طيف با استفاده از ضريب آلفاي كرونباخ بررسي و با توجه به نتايج آزمون (84/0=a) تاييد شده است. درمجموع، يافته‌‌هاي تحقيق و نتايج محاسبات آماري مربوطه رابطه معني‌‌دار و مثبت بين ميزان استفاده از تلويزيون و ميزان گرايش به هويت ملي (252/0=Tb) و نيز رابطه معني‌‌دار و منفي بين ميزان استفاده از ماهواره و اينترنت با ميزان گرايش به هويت ملي را به‌ترتيب با 199/0- و 271/0-=Tc در سطح اطمينان 99% تاييد كرده است. هم‌چنين، نتايج آزمون كاي‌اسكوير معني‌‌داري رابطه بين نوع محتواي برنامه‌‌هاي مورد استفاده از تلويزيون و ماهواره و اينترنت با ميزان گرايش به هويت ملي را تاييد كرده است. نتايج تحليل رگرسيون با ضريب بتاي 276/0- تاثير منفي متغير ميزان استفاده از ماهواره و با ضريب بتاي 268/0 تاثير مثبت ميزان استفاده از تلويزيون در ميزان گرايش به هويت ملي پاسخ‌گويان را نشان مي‌‌دهد.

Mass Communication Media are information highways which roles in culture and identity have recently interested social science scholars. In this regard, different conceptual frameworks have been of offered. Snowball communication is an idea that emphasizes the formation of identities through Mass media. On the contrary, some scholars emphasize information analysis. Still others emphasize a more balanced approach and point out the contradictory and dual role of mass media in both forming and eroding national identity. The purpose of the present article is to explore the level and content of TV programs, satellite channels, and internet sites on national identity of the citizens and their variables. The population of the study was the residents of Kashan, a traditional city that has recently begun movement toward modernity. The study is a survey work in which data have been collected through questionnaires and interviews. A 10-item Likert- scale questionnaire provided data on the main variable. The cronbach’s alpha reliability was 0.84. Results indicated significant positive correlation between TV use and tendencies toward national identity (Tb= 0.252). However, the relationship was negative for the use of satellite channels and the internet (TC= -0.271 and -0.199). Chi-square analysis also confirmed the data. Regression analysis (B= 0.268 and -0.276) also reflects the positive effects of TV and the negative effects of Satellites on national identity.