جُستاري در رويكرد ديالكتيكي به «خواندن»

An Inquiry in the Dialectical Approach to Reading

هدف: نوشته حاضر سعي دارد تا تبيين كند كه خواندن عملي ديالكتيكي است. براي اين كار، ضمن اشاره به مفهوم ديالكتيك در دوره باستان و با نگرشي به مفاهيم انسان، جهان، علم، زبان، و فهم، به بحث در مورد شان ديالكتيكي خواندن پرداخته شده است. روش: در نوشته حاضر، رهيافت تحليل مفهومي به?كار گرفته شده است. اين رهيافت كه بيشتر در نوشته‌هاي تحليلي و نظري كاربرد دارد، با تحليل و بررسي آرا و نظرات درباره يك موضوع خاص، نقطه نظر و تفكر خاصي را به?عنوان نقطه عزيمت تحليل انتخاب مي?كند و از آن رهگذر، به واكاوي مفهوم و بحث در آن موضوع مي?پردازد. همچنين براي تبيين مفهوم ديالكتيكي خواندن، از پديدارشناسي هايدگر و فهم ديالكتيكي گادامر به?عنوان نقطه عزيمت بهره گرفته شده است. يافته?ها: از مقايسه عمل خواندن در دوره پيشامدرن و دوره مدرن، چنين برمي?آيد كه خواندن در دنياي امروز امري دوگانه‌انگار (مبتني بر تقابل سوژه/ابژه)، تصويرگرا و تك?گو است. اين در حالي است كه نوشته در دوران باستان و قرون وسطي چنين شاني نداشته و بيشتر به آن به?عنوان سخن مولف غايب نگريسته مي?شد كه در غياب وي بايد با گفته?هاي وي به همسخني پرداخت و كتاب را هضم نمود. رويكرد تك?گويانه نسبت به متن كه ارمغان دنياي جديد است، مانع هر گونه فهم و ارتباط صحيح انسان با جهان متن شده است. فهم به?عنوان پيش?شرط عمل خواندن، واقعه?اي خارج از اختيار انسان و كنترل روش?شناسانه است. واقعه خواندن تاريخمند است كه ريشه در سنت دارد و از همسخني و گفت?وگوي انسان با متن و امتزاج افق متن و خواننده حاصل مي?شود. اصالت/ارزش: بداعت نوشته حاضر در گستردن افق معنايي ديگري در مورد عمل خواندن، در شرايطي است كه پارادايم روانشناختي، حاكم بر محيط خواندن و عمل خواندن است. امروزه نوشته‌هاي بسياري با عنوان تكنيك?هاي مطالعه، سنجش مطالعه، روش?هاي مطالعه و يادگيري، و ... در گوشه و كنار مشاهده مي?كنيم كه كتاب را شييي تحت انقياد و كنترل ذهن انسان تلقي مي?كند و اين پيش?فرض را مي?پروراند كه با كنترل عمل خواندن به كمك روشي كه توصيه مي‌كند، مي?توان به فهم دست يافت. در نوشته حاضر استدلال مي‌شود كه فهم اساساً با گشودگي، همسخني و گفت?وگو با متن حاصل مي?شود نه با تفوق و سيادت روش?شناسانه بر آن.

Purpose: This article tries to explain that reading is a dialectical action. For this purpose, it refers to the concept of dialectics in ancient times and, with a glance at the concepts of man, world, science, language and knowledge, it tries to discuss the dialectical status of reading. Method: In the present article, a conceptual analysis approach has been used. This approach that is used in analytical and theoretical writings serves to analyze and study opinions about a particular subject, chooses a particular thought as the point of departure and, thus, attempts to discuss that subject. To explain the dialectical concept of reading, the paper refers to Heidegger’s phenomenology and Gadamerʹs dialectical hermeneutics as the point of departure. Findings: By comparing the reading in pre-modern and modern world, one can come up with the idea that nowadays reading is a monolog by binary (based upon subject/object contrast) and visual token. However, the writings of the ancient and the medieval periods do not have such a stance and are more as an absent author’s speech. In this case, to understand the text in the absence of the author, one has to dialogue with his/her speech. Monologue approach to a text, which is the new world souvenir, prevents any appropriate understanding of or communication with the text. Knowledge, as a prerequisite of reading, is something out of oneʹs methodical control. Reading is an old concept that is rooted in tradition and comes into existence by interaction between the text and the reader. Originality/Value: The novelty of the present article lies in its expanding the concept of reading in situations where psychological paradigms rule the reading environment and the reading act. Nowadays here and there, we observe many writings entitled ʹreading techniquesʹ, ʹreading methodsʹ, ʹreading and learning procedureʹ, and so on that interpret the book as an object under the human mind subjugation and control. They also presuppose the control of a reading act with the help of a method which assumes knowledge is achievable. This article argues that understanding is basically achieved by open-mindedness, interlocution and interaction with the text not by methodical superiority upon it.