ارزيابي عملكرد و اجزاي عملكرد در جمعيت لاين هاي اينبرد نوتركيب گندم نان حاصل از تلاقي ارقام زاگرس و نورستار

Evaluation of Yield and Yield Components in Bread Wheat Recombinant Inbred Lines Population Derived from a Cross Between Norstar and Zagros Varieties

گندم مهمترين گياه زراعي كشور مي باشد كه خود كفايي در آن يكي از سياست هاي كلي بخش اقتصادي و تامين امنيت غذايي كشور است. با وجود تلاش هاي انجام شده ميانگين عملكرد گندم در كشور با ميانگين جهاني آن فاصله دارد. در اين راستا، به منظور شناسايي لاين هاي گندم پرمحصول با خصوصيات مطلوب و تعيين صفات مناسب به عنوان شاخص انتخاب، 180 لاين اينبرد نوتركيب گندم نان حاصل از تلاقي ارقام نورستار (پاييزي) و زاگرس (بهاري) در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با دو تكرار ارزيابي شدند. در طي آزمايش، عملكرد دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، وزن هزار دانه، طول سنبله، تعداد پنجه بارور، ارتفاع بوته و زمستان گذراني ارزيابي شدند. تجريه واريانس داده ها نشان داد كه از نظر كليه صفات مورد بررسي به غير از زنده ماني زمستاني بين لاين ها تفاوت معني دار وجود داشت و در جمعيت براي صفات عملكرد دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، ارتفاع بوته و طول سنبله تفكيك متجاوز مشاهده شد. براساس تجزيه عليت، صفات وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله و تعداد سنبله در متربع مربع با اثر مستقيم مثبت روي عملكرد دانه، حدود 2/93 درصد تغييرات اين صفت را تبيين كردند. با توجه به وراثت پذيري بالاي اين صفات نسبت به عملكرد دانه مي توان از آنها به عنوان شاخص هاي گزينشي در انتخاب لاين هاي پرمحصول استفاده كرد. براساس عملكرد دانه در مترمربع، 14 لاين نسبت به والد نورستار (والد پرمحصول) برتر بودند كه با توجه به خصوصيات مطلوب اين لاين ها مي توان از آن ها در آزمايش هاي ناحيه اي جهت انتخاب ژنوتيپ هاي پرمحصول استفاده كرد.

Wheat is the most important crop plant in Iran and self sufficiency in wheat production is one of the economical and food safety policies in the country. In spite of efforts have been carried out in this area, the mean of wheat yield in Iran is less than its world average. To identify high yielding wheat lines with optimal characteristics and determination of traits to use as selection index, 180 recombinant inbred lines derived from a cross between Norstar (winter wheat) and Zagros (spring wheat) cultivars were evaluated in a randomized complete block design with two replications. During the experiment, grain yield, number of grain per spike, 1000 grain weight, spike length, number of fertile tiller, plant height and winter survival were measured. Analysis of variance revealed significant differences among the lines for all the studied traits except winter survival and transgressive segregation was observed for grain yield, number of grain per spike, number of spike per m2, plant height and spike length. In path analysis, 1000 grain yield, number of grain per spike and number of spike per m2 with positive direct effects on grain yield determined about 93.2 درصد of this trait variation. Considering high heritability of these characters compared with grain yield, they could be use as indices in selection of high yielding lines. Based on grain yield per m2, 14 lines were superior to Norstar (high yielding parent). Considering optimal characteristics of these lines, they could be evaluated at multi-environment experiments for selection of high yielding genotypes.