تقريري بديع از برهان صديقين علامه طباطبايي(ره)

A New Version of Allama Tabatabaeiʹʹs Proof of the Most Truthful Ones

برهان صديقين از براهيني است كه فيلسوفان مسلمان در اثبات وجود خدا بدان اهتمام ويژه داشته‌اند و تا كنون تقريرهاي متعددي از سوي ابن‌سينا، ملاصدرا، حكيم سبزواري و علامه طباطبايي ارايه شده است. در ميان اين تقريرها برهان علامه (ره) در عين اتقان از پيچيدگي خاصي برخوردار است كه برخي انديشه‌ها را به اين پرسش كشانده كه آيا اين برهان از اعتبار منطقي برخوردار است يا در آن مغالطه‌اي نفوذ كرده است؟ به نظر مي‌رسد كه اين برهان از اعتبار لازم برخوردار است و روش علامه (ره) در اين برهان به اموري ديگر مانند بيداري و خواب، خارجي و ذهني و معناداري و بي‌معنايي قابل تعميم است و به موجب اين روش خواب در پرتو بيداري خواب است و ذهني در پرتو خارجي ذهني است و بي‌معنايي در پرتو معناداري بي‌معنا است، بنابراين خواب مطلق، ذهني مطلق و بي‌معنايي مطلق خود متناقض است.

The proof of the most truthful ones (seddiqin) is one of the proofs used specially by Muslim philosophers to prove the existence of Allah. Avicenna, Mulla Sadra and Allam Tabatabae, each has given his own version of this proof. Among these versions, Allama Tabatabaeiʹs version of the proof the most truthful ones is, while being very strong, very complicated, to the extent that some have doubted whether this version is logically valid or invalid and fallacious. It seems Allamaʹs version is logically valid and his method can be extended to things such as sleeping, a wakening, mental and external [beings], meaningfulness and meaninglessness. Based on this methodology, sleeping is sleeping in the light of awareness, a mental being is a mental being in the light of external beings and meaninglessness is meaninglessness in the light of meaningfulness. Thus absolute sleeping, absolute mental being and absolute meaninglessness are self-contradictory.