نگاهي به جغرافياي معرفت‌شناسي غرب

A Glance at the Geography of Western Epistemology

معرفت‌شناسي در غرب، اطلاق‌ها و كاربردهاي گوناگوني يافته است؛ به گونه‌اي كه گاه موجب ابهام مي‌شود و فهم دقيق يك نظريه، يافتن مخاطب و تفاوت‌ آن با ديگر ديدگاه‌ها، بسيار دشوار مي‌گردد. پرسش آن است كه آيا مي‌توان چشم انداز كلي از جريان‌هاي معرفت‌شناسانه ارايه داد؛ به گونه‌اي كه ما را در يافتن موقف صاحب يك نظريه و رقيبان آن ياري رساند؟ نوشتار حاضر با هدف يافتن پاسخ اين پرسش صورت گرفته و گرايش‌هاي مهم در اين حوزه را بازشناخته است. براي اين منظور، بحث‌هاي مرتبط با معرفت‌شناسي را به معرفت‌شناسي و فرامعرفت‌شناسي تقسيم كرده‌ايم. معرفت‌شناسي را به مطلق و مقيد و مطلق را به سنتي، مدرن و معاصر دسته‌بندي كرده‌ايم اما هر سه دوره، به رغم تحولات متعدد، يك جريان غالب دارد كه با افلاطون آغاز شد و با دكارت و كانت بسط يافت و امروزه نيز با تعديل‌هاي بسيار، هواداراني دارد. اين جريان، رقيباني نيز داشته است كه از مهم‌ترين آنها، معرفت‌شناسي قاره‌اي است كه خود زيرمجموعه‌هايي دارد. رقيب ديگر آن، معرفت‌شناسي‌هاي طبيعت‌گرايانه است؛ همچون معرفت‌شناسي طبيعي شده، معرفت‌شناسي تكويني، تكاملي و اعتمادگرا (ديدگاهي كه بنا به دلايلي، در بحث برون‌گرايي نيز مطرح شده است). رقيب سوم معرفت‌شناسي تحليلي، معرفت‌شناسي اجتماعي است كه به اعتبار ديگري رقيب آن به‌شمار مي‌آيد. در ادامه، جريان معرفت‌شناسي تحليلي را به درون‌گرايي و برون‌گرايي تقسيم كرده‌ايم كه نمونه برجسته درون‌گرايان، مبناگرايان و انسجام‌گرايان هستند و اعتمادگرايي و ديدگاه فضيلت محور، نماينده‌‌هايي از معرفت‌شناسي برون‌گرايانه هستند.

In western literature, the term epistemology is used in different sense. This makes it extremely difficult to understand an epistemological theory, find its specific audience and make distinction between this and other similar theories. The question is whether or not one can provide a general perspective of epistemological trends; a perspective that can help one understand the stance of theorists in epistemology. The present article is put into black and white in order to answer this very question, throwing light on important epistemological approaches. To meet this goal, the author divides discussions pertaining to epistemology into epistemology and meta-epistemology. Epistemology in turn, is divided into absolute and relative and the former again into traditional, modern and contemporary. Despite their differences, the three periods is dominated by a single epistemological trend that began with Plato, developed by Descartes and Kant. Though deeply modified, this dominant approach has its own advocates today as it has also got its own opponents, the most important of which are as follows. - Continental epistemology that also has its own sub-branches. - Naturalistic epistemology such as naturalized epistemology genetic epistemology, evolutionary epistemology and reliablist epistemology (which is on certain basis included in externalism too). - Analytic epistemology and social epistemology (which are in a sense contradictory with each other) Finally the paper divides analytic epistemology into externalism and internalism. Foundationalists and coherentists represent the latter while reliablist and virtue epistemology represent the former.