تعيين ماليات زيست‌محيطي بهينه در الگوي رشد تعميم‌يافته با وجود انتقال تكنولوژي پاك و كيفيت محيط‌زيست: نمونه اقتصاد ايران

The Optimal Environmental Tax in a Generalized Growth Model with Clean Technology Diffusion and Environment Quality: the Case of Iran

تعيين ماليات زيست‌محيطي ازنظر كنترل آلودگي نوعي پيامد جنبي مهم و اثرگذار در رفاه جامعه است و معرفي آن به‌عنوان نوعي پايه مالياتي جديد حايز اهميت است. بر اين اساس، هدف اصلي مطالعه حاضر تعيين سياست زيست‌محيطي بهينه ماليات در چارچوب الگويي پوياست. براي اين منظور، امكان انتقال تكنولوژي پاك به الگوي رشد AK اضافه شده و الگو به‌صورت نظري به اقتصاد باز تعميم داده شده است. ويژگي اصلي اقتصاد موضوع مطالعه، ايجاد آلودگي در فرايند رشد اقتصادي و تاثير منفي آن در رفاه جامعه است. انتقال تكنولوژي پاك ازطريق كاهش انتشار آلودگي، تاثير مثبتي در كيفيت محيط‌زيست و رفاه جامعه بر جاي مي‏گذارد. به‌منظور تعيين ميزان ماليات زيست‌محيطي با استفاده از نظريه كنترل بهينه، مقادير نرخ رشد مصرف در تعادل بازار و برنامه‏ريز اجتماعي بر روي مسير وضعيت پايدار (SS) محاسبه و نرخ ماليات بر توليد به‌عنوان ابزاري براي انطباق اين دو نرخ محاسبه شده است. حل الگو به روش هاميلتونين بيانگر اين نتيجه است كه مقادير نرخ رشد بر روي مسير وضعيت پايدار و ماليات بهينه، تابع اين‌هاست: شاخص‌هاي ترجيحات زيست‌محيطي مصرف‌كننده، كشش آلودگي نسبت‌به توليد، بهره‏وري كل عوامل توليد، انتشار تكنولوژي پاك، نرخ رشد مصرف خارجي، نرخ استهلاك سرمايه، معكوس كشش جانشيني بين‌دوره‌اي مصرف و شاخص‌هاي تجاري. در مرحله بعد، با استفاده از شاخص‌هاي متناظر با اقتصاد ايران، الگوي مدنظر به‌صورت تجربي حل شده است. نتايج حل تجربي، بيانگر اين است كه نرخ بهينه ماليات بر آلودگي حدوداً 15درصد است. همچنين براساس نتايج تحليل حساسيت، شاخص‌هاي كشش آلودگي نسبت‌به توليد و ترجيحات زيست‌محيطي مصرف‌كننده بيشترين تاثير را بر ماليات زيست‌محيطي در ايران دارد ضمن اينكه شاخص‌هاي نرخ رشد خارجي و شاخص‌هاي تجاري كمترين تاثير را دارد.

This study aims at determining the optimal environmental tax policy in the context of a dynamic model. For this purpose, clean technology diffusion was added to the AK growth model and the theoretical model has been generalized to the open economy. The main feature of the economy is creating pollution in the process of economic growth and its negative impact on social welfare. The diffusion of clean technology reduces pollution emission and has a positive effect on environmental quality and social welfare. The Hamiltonian solution of the model indicates that the steady state growth rate and optimal tax pollution is affected by the consumer preference toward consumption and environmental quality, pollution elasticity with respect to production, clean technology diffusion, foreign growth rate, inverse elasticity of intertemporal substitution , depreciation rate of capital and trade parameters. The results show that the optimal tax rate in Iranian economy is about 15 percent. Furthermore, sensitivity analysis shows that the emission elasticity of pollution subject to the production and environmental preference parameters have larger impacts on optimal tax rate than foreign growth rate and trade parameters.