عوامل رقابت‏جويي و رابطه آن با پيشرفت تحصيلي

Competitiveness and its Relationship with Academic Achievement

پژوهش حاضر به ‏منظور تفكيك انگيزه‏ها و عوامل رقابت‏جويي به‏روش روان‏سنجي، صورت گرفته است. آزمودني‌هاي پژوهش شامل 400 دانش‏آموز دختر و پسر (سن 18-14) دبيرستان‌هاي دولتي شهر تهران به تعداد مساوي از هر دو جنس به‏روش تصادفي انتخاب شدند. نتايج حاصل از اجراي پرسشنامه رقابت‏جويي فرانكن (1995) در هر دو گروه، به‏صورت مجزا مورد تحليل عاملي قرار گرفت. در استخراج عامل‌ها از روش مولفه‏هاي اصلي، و در چرخش عامل‌ها از روش‌هاي متعامد و متمايل استفاده شد. نتايج تحليل عاملي مجزا، به استخراج و چرخش هفت عامل با ارزش ويژه بزرگ‏تر از 1 در گروه پسران، و شش عامل در گروه دختران منجر شد. در گروه پسران سه عامل، و در گروه دختران چهار عامل، قابل تفسير و معنادار تشخيص داده شدند. دو گروه در دو عامل از عامل‌هاي به‏دست آمده مشترك و مشابه‏اند، كه اين عامل‌ها تحت عناوين «اشتياق به برنده شدن» و «انگيزش براي تلاش و كوشش در رقابت» نام‏گذاري شده‏اند. بين عامل اخير و پيشرفت تحصيلي، در هر دو گروه، همبستگي مثبت معنادار (پسران 01/0P < و دختران 05/0P < ) وجود داشت. اما، بين عامل مربوط به «اشتياق به برنده شدن» و پيشرفت تحصيلي رابطه معناداري وجود نداشت. در گروه پسران عامل ديگري با نام «خشنودي ناشي از عمل كردن به‏نحو احسن»، و در گروه دختران دو عامل ديگر تحت عناوين «خشنودي ناشي از حصول بهبود در عملكرد» و «ترجيح دادن تكاليف دشوار» به‏دست آمد. بنابراين، از نظر تشكيل عوامل رقابت‏جويي، بين دو گروه برخي تفاوت‌ها و شباهت‌ها مشاهده شد. در مجموع، نتايج به‏دست آمده مويّد يافته‏هاي پژوهش‌هاي گذشته در مورد عوامل رقابت‏جويي است.

The purpose of this study was to distinguish and define psychometrically different factors and underling motives contributing to competition. 400 Subjects, male and female high school students (aged 14-18), were randomly selected. Franken’s Competitive Mastery Questionnaire was administered to two groups. Factor analysis of separate male and female data using Principal Components Analysis with Varimax and Oblimin rotations resulted in extraction of seven factors with an eigen value greater than 1 for males and six factors for females. Two factors named "desire to win" and "motivation to put forth effort in competitive situations" are more common in both groups. However the latter was significantly correlated with academic achievement; but no significant correlation existed between academic achievement and the former one. Another factor named "satisfaction resulting from performing well" loaded more on males, and two other factors named "preference for difficult tasks" and "satisfaction resulting from improving one’s performance" enjoyed higher loadings with females. Thus, it is concluded that males and females are similar in some of the competitiveness factors but different in some others. Generally speaking, results of this study confirm the previous researches in competitiveness factors.