بخت و اتفاق

Luck and chance

اتفاق اعم از بخت است. بخت در مورد انسان به كار مي‏رود، اما اتفاق در غير او نيز كاربرد دارد. اين دو واژه كاربردهاي مختلفي دارند: 1) تفسير پديده به وسيله علل ناشناخته كه فراتر از عقول انسان است؛ 2) پديده‏اي كه تنها داراي علت مادي بوده و فاقد علت فاعلي و علت غايي است؛ 3) پديده‏اي كه علت غايي ندارد، هر چند ديگر علل را داراست؛ 4) پديده‏اي كه براي غايتي انجام مي‏شود، اما به غايت ديگر منجر مي‏شود؛ 5) اتفاق به معناي فقدان رابطه علّي و معلولي بين دو قضيه. در كاربرد اول بايد آن علت نامريي را در دايره علل و نه در فراتر از آن جست. براي كاربرد دوم به تشكّل جهان از ذرات پراكنده به طور اتفاقي و بدون علت و فاعل ذي‏شعور و بالتبع بدون علت غايي مثال مي‏زنند. اين در حالي است كه اين فرضيه با اشكالات فراواني از جمله هدفمندي جهان طبيعت روبروست كه حاكي از علت فاعلي و علت غايي است. فرضيه كاربرد سوم نسبت به اصل فعل صحيح است، اما نسبت به شخص فعل درست نبوده و بدون غايت نيست. براي كاربرد چهارم نيز به كندن زمين براي استخراج آب و وصول به گنج به طور اتفاقي مثال مي‏زنند. در اين مورد نيز سخن پيشين (غايتمندي نسبت به شخص فعل) صادق است.

Chance is more general than luck. Luck is used in the case of human but chance is used in other cases too. These two words have several usages: 1- Interpretation of a phenomenon by unknown causes which are beyond man’s intellects. 2- A phenomenon that only has a material cause and lacks an efficient cause (causa operativa) and a final cause (causa intentionalis). 3-A phenomenon that lacks final cause although it has other causes. 4- A phenomenon which is done for a certain goal but ends to another one. 5- The lack of causal correlation. In the first usage, that invisible cause must be searched for in the cycle of causes, not beyond that. For the second usage, the formation of the world from scattered particles accidentally and without a cause and an intelligentagent and as a result without a final cause is brought as an example; while this hypothesis is faced with many problems like purposefulness of the world of nature which indicates to the existence of an efficient cause and afinal cause. The hypothesis of the third usage is correct concerning the element of the action but it is not correct in relation to the action individually and it does not lack a goal. For the fourth usage, the example of digging the earth for water and gaining a treasure by chance is mentioned. In this case the previous statement (finality concerning the action individually) is correct too. Keywords: luck, chance, efficient cause, material cause, final cause, lack of relation between two propositions