كاربرد بازيافت ژيومورفيك رود در مديريت رودخانه مطالعه موردي:البرز شمالي، حوضه آبريز لاويج رود

Application of Geomorphic River Recovery in River Management Case Study:Northen Alborz, LavijRud Catchment

در شرايط محيطي مختلف، رودخانه‌ها داراي پيچيدگي وتنوع زيادي هستند و علوم مختلف از جمله هيدرولوژي، ژيومورفولوژي، هيدروليك، اكولوژي و غيره به فراخور نياز خود، آن را مورد بحث و بررسي قرار مي‌دهند. ژيومورفولوژي رودخانه‌اي با مطالعه فرآيندها و اشكال رودخانه‌اي و بررسي تكامل چشم‌اندازهاي رودخانه‌اي نقش مهمي را در شناسايي ويژگي‌ها و رفتاركانال رود دارد تا بدين وسيله رودخانه با دقت بيشتري مورد ارزيابي قرار گيرد و خسارت وارده به طرح‌هاي مهندسي رودخانه و ويراني محيطي ناشي از آن به حداقل برسد. در اين مطالعه براساس روش استيل رود ابتدا انواع استيل رود تعيين گرديد. سپس با سه درجه آزادي مورفولوژي كانال، پلانفرم كانال و ويژگي بستر رود، ظرفيت تعديل و زمين شاخص‌هاي مرتبط براي هر درجه آزادي در هر استيل رود تعيين گرديد. در مرحله بعد تكامل رود با استفاده از روشهاي ارگوديكي براي ارزيابي‌اينكه‌ايا تغييرات ژيومورفيك برگشت ناپذير رخ داده است، تفسيرگرديد و پتانسيل بازيافت ژيومورفيك هر بازه با ارزيابي ارتباط بازه‌ها و تفسير عوامل محدودكننده و فشار تعيين گرديد. در حوضه لاويج رود هشت استيل رود شناسايي شدند. بيشتر سرآبهاي پرشيب شرايط تقريبا دست نخورده‌اي داشته واستيل‌هاي رود گلوگاه، نسبتا محدود با سينوزيته كم و دشت سيلابي ناپيوسته و پرانرژي با بستر گراولي پتانسيل بازيافت بالايي داشته‌اند. استيل‌هاي رود پرشده-فروسايي شده، نسبتا محدود با كنترل سنگ بستر و دشت سيلابي ناپيوسته و محدود با دشت سيلابي اتفاقي و كوچك پتانسيل بازيافت متوسط داشته‌‌اند. استيل رود محدود با كرانه لغزشي هم پتانسيل بازيافت ضعيف داشته و شرايط آنها روبه زوال است. نتايج نشان مي‌دهد كه استيل‌هاي رود‌اين حوضه به ترتيب 65، 28 و 7 درصد پتانسيل بازيافت بالا، متوسط و پايين دارند. با توجه به شرايط ژيومورفيك و پتانسيل بازيافت رود اولويت مديريتي هر استيل رود پيشنهاد گرديد.

Rivers have a complicated, various condition in the diverse environment as studied by hydrology, geomorphology, hydraulics, ecology and engineering. River geomorphology studies the river process and landforms and examines the evolution of the riverʹs landscape, which can play an important role in identifying river channel characteristics and behavior. Designs with river engineering enable precise examinations of rivers leading to declines in property damage. In this study we initially determined the type of river style. Then, with three degrees of freedom, the channel morphology, plan form, river bed characteristics, capacity for adjustment, and relevant geoindicators for each degree of freedom for each river style were determined. Next, we interpreted the riverʹs evolution by using ergodic reason to assess whether irreversible geomorphic change occurred.The geomorphic recovery potential of each reach was determined by assessing the connectivity of the reaches and interpreting limiting factors and pressures. In the LavijRud catchment eight river styleswere identified. More steep headwaters have intact condition and gorges, low sinuosity planform with discontinuous floodplain and high energy with gravel bed river styles have a high river recovery potential. Cut-fill, bedrock controlled with discontinuous floodplain and confined with occasional pocket floodplain river styles have moderate river recovery potential. Confined with slump bank river style have a low river recovery potential and their conditions are degraded. Results show that river styles in this catchment also have respectively 65% high, 28% moderate and 7% low river recovery potential. Management prioritization of each river style observed the riverʹs geomorphic conditions and recovery potential.