«برزخ» يهودي-مسيحي شده در سينماي ايران

The Judaic-Christian Perception of Purgatory in the Iranian Cinema

برزخ، مفهوم نام آشنايي است كه علاوه بر به تصوير كشيده شدن در سينماي رايج جهان، با شكل گيري سينماي مشهور به سينماي معنا گرا در ايران، در پرده سينما به تصوير كشيده شده است. رويكرد رايج در سينماي جهان به مساله برزخ به عنوان يك مرحله جهان پس از مرگ، بر اساس «مسحيت عبراني شده» و يا رويكرد «يهودي-مسيحي» گسترش يافته است. اين نوشتار، پس از تبار شناسي رويكرد مذكور و مفهوم شناسي برزخ از منظر اسلامي و يهودي-مسيحي، برخي از مهترين آثار توليد شده در سينماي ايران در دهه اخير با موضوع برزخ تحليل شده و تاثيرپذيري آشكار آنها از سينماي جهان (كه برخي از مهمترين آنها نيز تحليل شده است) نشان داده مي شود و در انتها تعارض اين نگاه رايج در سينماي ايران با رويكرد شيعي درباره جهان پس از مرگ توضيح داده مي‌شود. ظرفيت‌هاي معناگرايانه سينما براي بررسي ابعاد ماورايي شيعي نيز در اين مقاله تبيين شده است.

"Purgatory" or the interim state in afterlife is a well-known concept which has ocuupied a place in both the worldʹs conventional cinema, and what is known as the Iranian meaning-oriented movies. The dominant approach to the issue, as a trasitional phase in afterlife, is thought to have originated in the Judaistic Chirstianity or the Judaic-Christian view. This article first offers a genealogy of the approach and a definition of the concept in Judaic-Christian and Islamic doctrine, and then it surveys its impact on some of the prominent Iranian films containing the above theme in the recent decade. The inconsistency of the approach with Shia view is then discussed and the cinema potential for depicting the latter is explained.