تبيين بنيان‌هاي نظري حاكم بر «ارزش‌هاي خبري» و «نظريه استفاده و خشنودي»؛ مقدمه‌اي بر مطالعه بومي خبر

Explaining Theoretical Foundations of "News values" and "Uses and Gratification Theory"; An Introduction to a Local Study of News

پس از دهه 1960 شاهد مطرح شدن فهرست‌هاي مختلف و متنوع ارزش‌هاي خبري در ارتباطات هستيم. در اين مقاله، پس از بررسي تحليلي-مقايسه‌ايِ فهرست‌هاي گوناگون ارزش‌هاي خبري در پنج دهه اخير، فهرست منتخب و پيشنهادي نگارندگان كه سعي شده، جامع فهرست‌هاي پيشين باشد، جهت تحليل‌هاي پسيني ارايه مي‌گردد. پس از آن نشان مي‌دهيم، كه مساله ارزش‌هاي خبري در رسانه‌ها (فضاي عملي ارتباطات) و علوم ارتباطات (فضاي علمي ارتباطات) مبتني بر نظريه استفاده و خشنودي در حوزه نظريه‌هاي مخاطب‌شناسي مي‌باشد؛ سپس به تبيين بنيان‌هاي فلسفيِ نظريه «استفاده و خشنودي» پرداخته و در اين راستا، نگاه‌ انسان‌محورانه (اومانيسم) و سرمايه‌سالارانه (كاپيتاليسم) به عنوان دو بنيان نظري حاكم بر نظريه استفاده و خشنودي، مطرح مي‌شود. در پايان با توجه به مطالعه موردي تاثير جهان‌بيني‌هاي غالب مدرنيسم بر نظريه استفاده و خشنودي، بر ضرورت داشتن نگاه انتقادي در مواجهه با علوم ارتباطات در توليد علوم ارتباطات اسلامي و اخذ رويكرد محتاطانه و گزينشي در بهره‌گيري از الگوهاي عملياتي علوم ارتباطات همچون ارزش‌هاي خبري در جامعه اسلامي تاكيد مي‌ورزيم.

Various lists of news values in communication have been offered since 1960. This article, next to a comparative and analytical explanation of those lists in the recent five decades, presents the authors, own selected list which embodies all the previous ones. Then it is shown that the news values issue in both the practical domain of communication i.e the media, and its scientific domain, are based on the uses and gratification theory when it comes to a knowledge of the audience. The philosophical foundations of gratification theory which is in flounced by humanistic and capitalistic views are also explained. There is a final emphasis on the need of adopting a critical and cautious view when selecting practical communication models such as news values in our Islamic society due to the predominance of modernist world views.