ارزيابي مدل ET-HS در تعيين نياز آبي محصول چغندرقند و كارايي مصرف اب در شرايط نيمه خشك اصفهان

Evaluation of ET-HS model for estimating water demand and water use efficiency of sugar beet in semi-arid condition of Isfahan

روش هارگريوز- ساماني از جمله روش‌هاي محاسبه تبخير و تعرق گياه بوده كه به حداقل داده‌هاي هواشناسي نيازمند است. به منظور ارزيابي مدل ET-HS در تعيين نياز آبي محصول چغندرقند در منطقه اصفهان، تحقيقي در سال 1384 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه آزاد اسلامي واحد خوراسگان اصفهان اجرا درآمد. آزمايش تحقيق به صورت طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با شش تيمار مديريت آبياري در سه تكرار اجرا شد. تيمارهاي آبياري شامل: 50، 75، 100، 125، 150 درصد نياز آبي گياه براساس مدل ET-HS و شاهد براساس 90 ميلي‌متر تبخير از طشتك تبخير كلاس A در طول فصل رشد بود. نتايج نشان داد كه اثر تيمارهاي آبياري بر مقدار ماده خشك كل و عملكردريشه معني‌دار بود. هم?چنين در تيمار آبياري معادل 150 درصد نياز آبي عملكردريشه افزايش پيدا كرد وليكن درصدقند تا 100 درصد نياز آبي گياه افزايش (هر چند غيرمعني?دار) و پس از آن كاهش يافت. عملكرد شكرسفيد تا 125 درصد نياز آبي گياه به ميزان 7/8 تن در هكتار به صورت معني‌داري افزايش و پس از آن با افزايش مصرف آب كاهش يافت. بالاترين كارايي مصرف آب براي عملكرد ريشه در تيمار 50 درصد نياز آبي حاصل شد. با توجه به دقت مدل ET-HS در تيمار شاهد مي‌توان از اين مدل براي آبياري محصول چغندرقند در مناطقي مشابه اصفهان در طي فصل زراعي استفاده كرد و بدون استفاده از داده‌هاي تبخير و تعرق و يا داده‌هاي تخليه رطوبتي خاك و فقط براساس اطلاعات درجه حرارت هوا نسبت به تعيين نياز آبي چغندقند اقدام كرد به طوري?كه محصول كاهش نداشته و با مصرف حداقل ممكن آب عملكرد مناسب شكر قابل استحصال را برداشت نمود.

Hargraves-Samani method is one of the methods for calculating plant evapotranspiration that needs minimum meteorological data. In order to evaluate ET-HS model in determining sugar beet crop water demand in Isfahan, an experiment was conducted at research field of Department of Agriculture, Khorasgan Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran in 2005. The study was based a Randomized Complete Block Design with three replications and six irrigation treatments. Irrigation treatments included irrigation to supply 50, 75, 100, 125 and 150% of crop water demand on the basis of ET-HS model and control on the basis of 90 mm evaporation from Class A evaporation pan during growing season. Results showed that the effect of irrigation treatment was significant on total dry matter and root yield. In addition, root yield increased in the treatment of irrigation to supply 150% of crop water demand. But, sugar percentage increased up to irrigation to supply 100% of crop water demand albeit insignificantly, and then started to decrease. White sugar yield significantly increased to 8.7 t.ha-1 up to irrigation to supply 100% of crop water demand and then, started to decrease with further increase in irrigation level. The highest water use efficiency for root yield was obtained from the irrigation to supply 50% of crop water demand. Given the precision of ET-HS model in control treatment, it can be used for irrigating sugar beet in such regions as Isfahan and sugar beet water demand can be determined only on the basis of the daily temperature data without using the data of evapotranspiration or soil water depletion, so that the yield does not decrease and the appropriate white sugar yield is obtained by the application of minimum irrigation level.