بررسي نقش تعاوني‌هاي توليدي كشاورزي در ارتقاي دانش فني كشاورزان (مطالعه موردي چغندركاران استان فارس)

Study on the role of agricultural production cooperatives in improving farmers’ technical knowledge: a case study on sugar beet growers in Fars Province

افزايش آگاهي فني و تخصصي اعضا تعاوني‌هاي توليدي كشاورزي از نقاط قوت آن‌ها براي كاركرد موفقيت‌آميز در راستاي اهداف كلان توسعه، به حساب مي‌آيند. عدم ارتقاي سطح دانش فني اعضا به عنوان يكي از مهم‌ترين موانع براي گسترش و موفقيت تعاوني‌ها تلقي شده است. دراين مطالعه نقش تعاوني‌هاي توليد استان فارس در ارتقاي سطح دانش فني چغندركاران مورد ارزيابي قرار گرفت. ابزار جمع‌آوري اطلاعات، پرسشنامه‌ بود كه روايي آن از طريق نظرخواهي از متخصصان و كارشناسان و پس از چند مرحله اصلاح و بازنگري به‌دست آمد. ضرايب آلفاي كرونباخ (a) براي به‌دست آوردن پايايي در بخش‌هاي مختلف پرسشنامه بين 71/0 تا 82/0 محاسبه شد كه نشان از اعتبار بالاي اين ابزار داشت. داده‌هاي اين مطالعه از پرسشنامه‌هاي 148 زارع چغندركار عضو و غيرعضو تعاوني‌هاي توليد استان كه به روش نمونه‌گيري طبقه‌بندي شده‌ي تصادفي چند مرحله‌اي انتخاب شده بودند، جمع‌آوري شد. به‌منظور تحليل داده‌هاي به‌دست آمده از روش تحليل واريانس عاملي استفاده گرديد. نتايج مطالعه نشان داد كه عوامل فردي شامل سطح سواد و سن زارعين در كنار اندازه مزرعه آن‌ها، تاثيري بر ارتقاي سطح دانش كشاورزان نداشته‌اند. علاوه‌بر اين، عضويت در شركت‌هاي تعاوني نيز به تنهايي عامل تاثيرگذار بر افزايش سطح دانش فني كشاورزان نبود. اين درحالي است كه تاثير منطقه و در پي آن، اثرات متقابل منطقه كشت و عضويت در شركت تعاوني بر سطح دانش فني كشاورزان معني‌دار بود. در عين?حال، استفاده از خدمات ترويجي دليل برتري شاخص سطح دانش چغندركاران شهرستان‌هاي مختلف نبود. بنابراين، نيروي محركه?ي خدمات ترويجي به صورت كارا در تمام شهرستان‌ها براي ارتقاي سطح دانش فني عمل نكرده است.

A strength of agricultural production cooperatives is improving the technical knowledge of their members which is along with their function in large-scale development. One of the main obstacles to the success of cooperatives is their inability in improving the technical knowledge of their members. The current study evaluates the role of production cooperatives of Fars province, Iran in improving sugar beet growers’ technical knowledge level. Questionnaire was used for information collection. The questionnaire was validated after some revisions following consulting with professionals and experts. To realize the reliability of the questionnaire, Cronbach’s coefficient ? was calculated as to be in the range of 0.71-0.82 for different sections of the questionnaire which was a proof of its high reliability. The data were collected from 148 questionnaires filled out by member and non-member sugar beet growers in production cooperatives. The farmers were selected by multi-stage stratified random sampling method. Factorial analysis of variance was used for analyzing the data. Results showed that personal factors including literacy level, age and field size did not impact farmers’ technical knowledge improvement. Furthermore, membership in cooperatives did not by itself affect technical knowledge improvement, whereas the effect of region and the interaction between region and membership in cooperatives were significant on farmers’ technical knowledge level. However, using extension services was not the reason for the superiority of sugar beet growers’ technical knowledge index in different cities. Therefore, the driving force of extension services did not efficiently work in improving technical knowledge level in all cities.