اثر عمليات تراس بندي بر شاخص هاي كيفيت خاك در حوضه آبخيز چهل چاي، استان گلستان

Effects of terracing on soil quality attributes in Chehelchay watershed, Golestan province

دست‌خوردگي و به‌هم ريختگي خاك در عمليات مهندسي حفاظت همواره مورد بررسي و مطالعه بوده و يكي از معايب اين روش به شمار مي رود. جهت بررسي اين موضوع، تراس بندي به‌عنوان يك عمليات مهندسي مورد بررسي قرار گرفت. بدين‌‌منظور چهار تراس مجزا در چهار موقعيت مختلف، با درجه و جهت شيب، ارتفاع و زمان تاسيس متفاوت انتخاب شده و شاخص هاي كيفيت خاك در آن‌ها مورد مقايسه قرار گرفت. بر اساس بررسي ميانگين شاخص هاي كيفيت خاك در چهار موقعيت تراس‌بندي مشاهده شد كه عمليات تراس بندي موجب كاهش ميانگين وزني قطر خاكدانه ها به‌عنوان شاخص پايداري خاكدانه از 61/0 به 24/0 ميلي متر گرديد. هم‌چنين اين عمليات موجب افزايش واكنش خاك از 32/7 به 64/7، هدايت الكتريكي از 347/0 به 808/0 دسي زيمنس بر متر، ميزان آهك از 96/8 درصد به 69/38 درصد، ميزان رطوبت اشباع از 45 به 49 درصد، ميزان ازت كل از 124/0 به 176/0 درصد، فسفر قابل جذب از 64/1 به 38/5 و پتاسيم قابل جذب از 45/71 به 29/159 ميلي‌گرم بر كيلوگرم و هم‌چنين موجب كاهش ميزان ماده آلي از 73/2 به 27/1 درصد و ظرفيت تبادل كاتيوني از 6/85 به 7/66 سانتي‌مول مثبت بر كيلوگرم گرديد. تنفس ميكروبي به عنوان شاخص بيولوژيكي كيفيت خاك مورد سنجش قرار گرفت. تراس بندي تنفس ميكروبي را كاهش داد. در كل، تفاوت آماري بين شاخص هاي فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي در بين چهار تراس در چهار منطقه مورد مطالعه به دست آمد. نتايج نشان داد كه شاخص هاي مختلف كيفيت خاك تفاوت و روند مشخصي در تمام چهار موقعيت ندارد. نتايج اين پژوهش نشان داد عمليات تراس بندي بر كيفيت فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي خاك موثر است و بنابراين بايد به‌عنوان يك عمليات و مديريت كاربري با شرايط خاص مورد توجه بوده و اثر آن بر سلامت فيزيكي اجزا اكوسيستم و روابط اقتصادي اجتماعي افراد مرتبط با اين مديريت، مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد.

Whereas biological and engineering methods of soil conservation are complementary but pedoturbation by machinery in engineering practices are considered as one of the disadvantages of this method. To investigate the effect of terracing as engineering practices on soil quality attributes, four terracing sites with different aspects, slope, direction, elevation and ages were selected. Soil samples were taken from 0-30 cm depth. The results showed that terracing operation influenced soil physical, chemical and biologic quality indices and have to be considered in land use operation and management. Managers should analyze the effect of this operation on ecosystem health and find the relationships between social and economic aspects. The results of physical soil quality attributes showed that terracing reduced soil aggregate stability from 0.61 to 0.24 mm. Also this operation increased the soil pH from 7.32 to 7.64, EC from 0.347 to 0.808 ds/m, CaCo3 content from 8.96 to 38.69 percent, SP content from 45 to 49 percent, Total N content from 0.124 to 0.176 , absorbable P from 1/64 to 5.38 and absorbable K from 71.45 to 159.29 mg/Kg and also reduced OM content from 2.73 to 1.27 percent and CEC from 85.6 to 66.7 cmol+/Kg. Soil respiration as a biological index were measured and based on results of this study, terracing reduced this biologic index. Physical, chemical and biologic soil quality indices were statistically different in four sites.