ارايه ضريب اصلاحي براي روش هارگريوز-ساماني بهمنظور برآورد تبخير- تعرق گياه مرجع (مطالعه موردي: ايستگاه سينوپتيك گرگان)

Correction factor for Hargreaves-Samani method to estimate ETo(Case Study: Gorgan Synoptic Station)

تبخير- تعرق (ET) يكي از مهمترين اجزاي چرخه هيدرولوژيكي ميباشد. تاكنون بسياري از محققان روابط معتبري را كه تابعي از عوامل اقليمي است، براي برآورد تبخير- تعرق پتانسيل ارايه نمودند تا از بروز تنش آبي در گياه يا هرزروي آب، جلوگيري شود. در اين ميان روش هارگريوز- ساماني (H-S) در مناطقي كه ايستگاه تبخيرسنجي با دادههاي محدود در دسترس است، متداول ميباشد. اين پژوهش قصد دارد با مبنا قرار دادن روش فايو- پنمن- مانتيث (F-P-M)، مناسب ترين ضريب تصحيح روش H-Sرا در ايستگاه سينوپتيك گرگان ارايه نمايد. اين ضريب بهصورت معادلهاي كه تابعي از پارامترهاي اقليمي موجود در ايستگاههاي تبخيرسنجي است، ارايه گرديد. به اين منظور ابتدا با تمام پارامترهاي ياد شده اقدام به بهينهسازي معادلات در محيط اكسل شد و سپس مرحله به مرحله عواملي كه داراي تاثير كمتري بودند حذف شدند و با استفاده از بقيه پارامترها معادلات جديدي بهدست آمد. جهت صحتسنجي 80 و 20 درصد از دادههاي هواشناسي موجود، بهترتيب براي كاليبراسيون و آزمون معادلات، مورد استفاده قرار گرفت. نتايج نشان داد در بين معادلات ضريب تصحيح، معادلهاي كه دربرگيرنده دماي حداكثر و متوسط، رطوبت نسبي حداكثر، حداقل و متوسط روزانه است، از جهت بررسيهاي آماري در اولويت قرار دارد (93/0=R و 29/0=RMSE) و توانست ميانگين مجموع تبخير-تعرق سالانه را كه با استفاده از رابطه هارگريوز-ساماني 1165 ميليمتر برآورد شده، به 925 ميليمتر كاهش دهد كه در مقايسه با مقدار برآوردي روش F-P-Mكه 853 ميليمتر است ميزان خطاي كمتري را نشان ميدهد.

The evapotranspiration (ET) is the one of the most important component of hydrological cycle. Nowadays many researchers presented the valuable relations involving climatic parameters for estimating the potential evapotranspiration of reference plant (ETo), prevent from water stress and water loss. Among them the Hargreaves-Samani (H-S) method is common in the regions that the measuring of meteorological parameters are limited. This study aims to determine the most accurate correction factor for H-S method to estimate ETo according to the FAO-Penman-Monteith (F-P-M) method in Gorgan synoptic station. This coefficient is related to climatic parameters which are available in climatology stations. At first equations were optimized using all parameters in excels environment, then some less effective parameters were omitted and again more equations optimized using the others. For verification of results, the meteorological data were divided to 2 groups namely 80 and 20 percent for calibrating and testing the model respectively. The results showed that the equation which included the maximum and average of daily temperature and max, min and average of relative humidity (RH) data, had the maximum ranking due to statistical investigation (R=0.93, RMSE=0.29).Using the mentioned equation the mean annual evapotranspiration of 1165mm (using H-S method) reduced to 925mm.Moreover there was lower error compared to the F-P-M- method which estimated 853 mm of evapotranspiration.