از خودبيگانگي، موقعيتهاي مرزي و مرگ درمثنوي معنوي

Self-alienation, Boundary Situations and Death in the Mystical Mathnawi

در مثنوي معنوي، از خود باختگي انسان زماني آغاز مي گردد كه خودآگاهي وي رو به افول نهد؛ زيرا در اين اثر انسان به آگاهي تعريف مي شود. تصور انسان از خويشتن (خودِ پنداره) منشا ادراك او از جهان پيرامون، ارزش ها، و رفتار اوست؛ در نتيجه آن‌گاه كه خودِ پنداره واقعي و مطابق با خويشتن نباشد، ارزش ها، ادراكات، و دلبستگي هاي او نيز واقعي و اصيل نخواهد بود. رفتارهاي بيمارگونه اي چون عجب و خودبيني، شهرت‌طلبي، و آرزو پردازي هاي دور و دراز نتيجه يك خودِ پنداره نادرست‌اند. به نظر مولانا در اين سقوط و مسخ‌شدگي انسان، يك موقعيت تشويش مي تواند لايه هاي دروني او را بر وي بگشايد و او را متوجه خود واقعي اش گرداند. موقعيتي كه مرگ و زندگي در تقابل قرار گيرند و انسان به اين تقابل آگاهي يابد. افزون بر اين موقعيت ها، مرگ انديشي يا مواجهه ذهني با مرگ خويشتن نيز مي تواند با ايجاد چنين تشويشي انسان را متوجه خود واقعي و ارزش هاي اصيل گرداند.

According to Mathnawi (the mystical Mathnawi), self-alienation (or loss of one’s nerve) sets in as soon as one’s self-consciousness begins to wane as Mathnawi defines a human being with respect to his/her consciousness. The basis of a man’s perception of the immediate world, values and behaviour lies in his self-conception (the way he imagines himself); consequently, if his self-conception is flawed and not in conformity with his real self his values, perceptions, affections will be flawed as well. The morbid behavioural disorders such as egotism, vanity, fame-seeking and wishful desires emanate from incorrect self-conception. In Rumi’s account, this fall and metamorphosis of man may be termed as a boundary situation which might unravel the strata of his inner beings and draw his attention to real self. In addition to these situations, meditation upon death or confronting the theme of death in one’s mind too can produce such worrisome image of man so that he comes to realize his real self and the core values therein.