آيا «بخش تاريخ مغول» در ظفرنامه حمدالله مستوفي، نسخه بدل جامعالتّواريخ است؟«مطالعه موردي تصرّف چين توسط مغولان، در ظفرنامه و جامعالتّواريخ»

Is the part of "Mongol history " in "Zafar Nameh" duplicate in" Jāmi al-tawārīkh"? "To occupation China by Mongol is case study"

«ظفرنامه»، اثر «حمدالله مستوفي»، مورخ و جغرافينويس مشهور ايراني دوره مغول، كتابي منظوم در تاريخ ايران بعد از اسلام، تا سال 735 هجري است. با همه اهميتي كه اين كتاب در مطالعات تاريخي دوره مغول دارد، هنوز به طور شايسته مورد توجه واقع نشده و در سايه اثر سترگ تاريخي دوره مغول؛ يعني «جامعالتواريخ» قرار داشته است. به عبارت ديگر، به دليل اينكه منبع اصلي نويسنده در تنظيم بخش تاريخ مغول، كتاب «جامعالتواريخ» بوده، در تحقيقات مرتبط با اين دوره، از اين كتاب كمتر استفاده ميشود. از اين رو، مهمترين پرسشي كه پيرامون اهميت جايگاه «ظفرنامه» در تحقيقات تاريخي پيش ميآيد، اين است كه مندرجات اين منظومه تاريخي، نسبت به روايات موجود در «جامع التواريخ»، چه تفاوتهايي داشته و داراي چه مزيتهاي تاريخي است؟ در اين مقاله، در پاسخ به اين پرسش كه آيا «ظفرنامه»، نسخه بدل «جامع التواريخ» است، بخشي از كتاب «حمدالله مستوفي»، كه روايات مربوط به «كيفيت تصرف چين در دوره مغول» را شامل ميشود، به روش تطبيق اطلاعات مندرج در «ظفرنامه» و «جامع التواريخ» و به عنوان يك مسيله تاريخي، مورد بررسي قرار گرفته است. هدف اصلي اين مقاله، به دست دادن حداقل اطلاع از ميزان تشابه و تفاوت روايتهاي دو كتاب مذكور در حادثه ذكر شده و ارايه الگويي براي دستيابي به پاسخي درخور، درمورد اهميت جايگاه اصلي «ظفرنامه»، به عنوان يك منبع تاريخي در مطالعات دوره مغول است.

Zafar N?meh was written by Hamdoll?h Mostoufi who was a famous Iranian historian and geographer in the Mongol era and his versified book covers the history of Iran after Islam until 1336 AD. Although this is one of the important sources in the study of Mongol era, it has not been considered properly, because this book went under the shadow of another well-known book on history of Mongol, J?mi al-taw?r?kh. In other words, J?mi al-taw?r?kh soon became the main source for thescholars who wanted to write on that part of the Monghol history. Two questions which will be studied in this essay are the followings: What are the differences and similarities between this historical versified book and J?mi al-taw?r?kh?s narratives? is there any specific advantage in this book that contributes to the reconstruction of Monghol history?