واكنش عملكرد و اجزاي عملكرد دانه تريتيكاله به تاريخ كاشت و تراكم بوته در كشت ديم

Response of Grain Yield and Yield Components of Triticale to Sowing Date and Plant Density

چكيده به منظور تعيين تراكم بوته و تاريخ كاشت مناسب براي كاشت تريتيكاله در رشت، آزمايشي در سال زراعي 1388 -1387 به صورت كرت خرده شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در موسسه تحقيقات برنج كشور اجرا شد. كرت هاي اصلي آزمايش شامل چهار تاريخ كاشت (31 شهريور، 10، 20 و 30 مهرماه) و كرت هاي فرعي شامل تراكم بذر در واحد سطح (275، 350، 425 و 500 بوته در متر مربع) بودند. نتايج آزمايش نشان داد كه تعداد پنجه در بوته تنها تحت تاثير تراكم بوته كاشته شده قرار گرفته است. بيشترين تعداد پنجه (6/13 عدد) در گياه در تيمار كاشت 275 بوته در متر مربع در هكتار بدست آمد و با افزايش تراكم بوته تعداد پنجه كاهش يافت و كمترين تعداد آن در 500 بوته بدست آمد. تراكم بذر كاشته شده تاثير معني داري بر طول سنبله و عملكرد ماده خشك بوته ها نداشت؛ اين دو ويژگي تنها تحت تاثير تاريخ كاشت قرار گرفتند. گياهان در تاريخ كاشت 31 شهريور، در مقايسه با سايرين، بيشترين ماده خشك و طول سنبله را داشتند. يافته هاي اين آزمايش همچنين، نشان داد كه برهمكنش تاريخ كاشت × تراكم بذر بر عملكرد دانه در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله و همچنين، شاخص برداشت گياهان تاثير معني دار داشته است. بيشترين تعداد دانه در سنبله در تاريخ كاشت 31 شهريور ماه با تراكم كاشت 350 بذر در متر مربع به ميزان 45/73 عدد و بيشترين شاخص برداشت در تاريخ كاشت 20 مهرماه و تراكم 275 بوته در متر مربع به ميزان 86/42 بدست آمد. بيشترين عملكرد در تاريخ كاشت 31 شهريور و تراكم كاشت 500 بوته (2/5863 كيلوگرم در هكتار) و كمترين آن در تاريخ كاشت 20 مهر و تراكم بوته 275 بوته در متر مربع (08/3351 كيلوگرم در هكتار) بدست آمد. با توجه به يافته هاي اين پژوهش بهترين تاريخ كاشت و تراكم بوته مربوط به 31 شهريور و 500 بوته در متر مربع است.

Abstract In order to study of sowing date and plant density on Triticale (Tritico secale), a field experiment was carried out under dry farming in the Rice Research Institute of Iran, during 2008-2009. The experiment was conducted as a RCBD based split-plot design with three replications. Experimental treatments included: Four sowing date (Sept. 21, Oct. 1, Oct. 10, and Oct. 20) as main plot and four plant density (275, 350, 425 and 500 plant/m2 ) composed of as sub plots, respectively. Results indicated that plant density was significant effect on tiller number/plant. The highest number (13.6 tiller/ plant) was obtained in 275 plant/m2 seed density. The results showed, spike length and plant dry matter was affected only by sowing date. The highest dry matter and the longest spike were produced on Sep. 21. Result of the experiment revealed that grain yield, spike number per plant and harvest index significantly affected by sowing date× plant density interaction. However, planting 500 plant/m2 in Sept. 21 resulted to highest (5863 Kg ha-1) grain yield and 275 plant/m2 seed in Oct. 21 resulted the lowest (3351.08 Kg ha-1).