سنگ نگاري و زمين‌شيمي كانسنگ هاي بازماندي بوكت، شمال خاور عجب شير، استان آذربايجان شرقي، ايران

Petrography and Geochemistry of Boket Residual Ores, NE Ajabshir, East-Azarbaijan Province, Iran

افق بازماندي بوكت، در 15 كيلومتري شمال خاور عجب شير در استان آذربايجان شرقي واقع است. اين افق به شكل عدسي هاي چينه سان در طول مرز بين سنگ هاي كربناتي سازند روته (پرمين مياني- بالايي) و اليكا (ترياس) توسعه يافته است. كانسنگ هاي درون اين افق بافت هاي پليتومرفيك، ريزدانه، ميكروايوييدي، شبه‌پورفيري، ايوييدي، پيزوييدي، شبه‌برشي و گرهكي نشان مي دهند. براساس داده هاي زمين‌شيميايي، كانسنگ هاي اين افق به 5 نوع، 1) لاتريت فريتي، 2) لاتريت بوكسيتي، 3) لاتريت كايولينيتي، 4) كايولينيت فريتي و 5) لاتريت تفكيك شدند. مقايسه الگوي توزيع عناصر در يك نيمرخ انتخابي دلالت بر نقش موثر Al و Ti در توزيع و تمركز Zr، Ga، Nb، Th، V و HREEs در كانسنگ ها دارد. تلفيق داده هاي حاصل از مطالعات سنگ‌نگاري و زمين‌شيميايي نشان مي دهد كه كانسنگ ها منشا برجازاد دارند. افزون بر اين، عواملي مانند تغييرات شيمي محلول هاي درگير در هوازدگي، تثبيت در فازهاي نوريخت (نيومورف)، حضور در فازهاي كانيايي مقاوم، ناهمگني سنگ آغازين(پروتوليت)، اختلاف در ميزان شدت هوازدگي، و فرايندهاي جذب سطحي همراه با زهكشي ضعيف، دياژنز، فشارهاي ديناميكي و نوسان سطح سفره آب هاي زيرزميني نقش مهمي در توزيع عناصر و توسعه كانسنگ ها در اين افق داشته اند. بارزترين ويژگي زمين‌شيميايي كانسنگ ها (به‌استثناي لاتريت كايولينيتي) تحرك بيشتر LREEs نسبت به HREEs در طي فرايندهاي هوازدگي است. اين رفتار غير عادي در اين افق، مي تواند با عواملي مانند اختلاف در پايداري كاني هاي اوليه حامل REEs، تغيير pH ( از7/6 تا 8/7) محلول هاي هوازده كننده و درجه متوسط تكاملي نيمرخ مرتبط باشد.

Boket residual horizon is located in ~15 km northeast of Ajabshir, East-Azarbaijan province. This horizon was developed as stratiform lenses along the contact of Ruteh (middle-upper Permian) and Elika (Triassic) carbonate formations. The ores within this horizon display pelitomorphic, micro-granular, micro-ooidic, pseudo-porphyritic, ooidic, pisoidic, pseudo-breccia, and nodular textures. Based on geochemical data, the ores within this horizon are divided into five types, (1) ferritic laterite, (2) bauxitic laterite, (3) kaolinitic laterite, (4) ferritic kaolinite, and (5) laterite. Comparison of distribution patterns of elements across a selected profile indicates the effective role of Al and Ti in distributing and concentrating of Zr, Ga, Nb, Th, V, and HREEs within the ores. Incorporation of data obtained from petrographical and geochemical studies shows that the ores have authigenic origin. Furthermore, factors such as chemical variations of weathering solutions, fixation in neomorphic phases, existing in resistant minerals, heterogeneity of protolith, differences in the degree of weathering intensity, and adsorption processes coupled with weak drainage, diagenesis, dynamic pressures, and fluctuation of underground water table played crucial roles in distribution and development of ores within this horizon. The most notable geochemical characteristics of the ores (except in kaolinitic laterite) is the greater mobility of LREEs relative to HREEs during weathering processes. This abnormal behavior within the horizon could be related to factors such as differences in stability of primary minerals containing REEs, the pH variation (from 6.7 to 7.8) of weathering solutions, and moderate degree of evolution of the profile.