ارزيابي آسيب‌پذيري لرزه‌اي در منطقه يك شهر تبريز با استفاده از مدل تحليل چندمعياره فضايي

The Evaluation of Seismic Vulnerability in region 1of Tabriz City by Using SMCE

ارزيابي ميزان آسيب‌پذيري، برنامه‌ريزي جهت آمادگي و كاهش خطر قبل از وقوع زلزله، امري ضروري است. با توجه به واقع ‌شدن شهر تبريز در جايگاه پهنه‌بندي با خطر نسبي بالا، وقوع يك زلزله بزرگ در اين شهر خسارت‌ها و تلفات زيادي را به‌دنبال خواهد ‌داشت؛ اين ميزان آسيب لزوم كسب آمادگي‌هاي لازم جهت مقابله با بحران ناشي از زلزله را آشكارتر مي‌كند. در مقاله حاضر، براي ارزيابي ميزان آسيب‌پذيري (خسارت‌ها و تلفات) در‌برابر زلزله در منطقه يك شهرداري تبريز، نقشه عوامل انساني، كالبدي و تاسيسات و امكانات حياتي تاثيرگذار بر آسيب‌پذيري منطقه از طريق تلفيق سيستم‌هاي اطلاعات جغرافيايي (GIS) و مدل ارزيابي چندمتغيره فضايي (SMCE) توليد شده است؛ همچنين با ارايه وزن‌هاي درون‌گروهي و بين‌گروهي شاخص‌هاي موثر بر آسيب‌پذيريِ ناشي از زلزله، درجات آسيب‌پذيري مناطق مختلف مشخص شده‌ است. بر‌اساس نقشه آسيب نهايي، بخش‌هاي شمالي و شرقي منطقه يك به‌عنوان محدوده‌هاي بحراني از‌نظر ميزان آسيب‌پذير بودن در‌برابر زلزله احتمالي شناخته شده‌اند. نزديكي به گسل، افزايش شيب زمين، فرسودگي بافت ساختمان‌ها و عدم دسترسي مناسب به شبكه معابر شهري به‌ترتيب از عوامل مهم افزايش آسيب‌هاي‌ ناشي از زلزله در اين منطقه است.

Vulnerability assessment, mitigation planning and preparing facilities for the earthquake, are all inevitable actions. Due to the location of Tabriz metropolis in a relatively high risk zone, major earthquake in this metropolis, can cause several damages and casualties. This determines the necessity of preparedness to deal with the crisis caused by the earthquake. Material and methods: In the present paper, in order to evaluate the earthquake vulnerability of the area, the map of human factors, framework factors, vital installations and facilities which are effective in decreasing the vulnerability, have been developed using GIS and spatial multi criteria evaluation. Also the degrees of vulnerabilities in different regions were identified by giving weights to each factor affecting earthquake vulnerabilities. Result and discussion: According to the final vulnerability map, In addition to the northern and eastern parts of Tabriz municipality region 1 are specified as critical areas of potential earthquake damages. Proximity to the fault, increased amounts of land slope, depreciation of buildings and structures and lack of proper access to urban networks are considered as the main factors increasing the Likelihood of earthquake disaster and its vulnerabilities in this region.