جلوه‌هاي ناز و نياز در ادب عاشقانه و عارفانه (با تكيه بر غزليّات سنايي، حافظ و وحشي بافقي)

Study of Naz (Coquetry) and Niyaaz (need) Manifestationin the Romantic and Mystical Literature(Relying on Sanaei, Hafiz and Vahshi’s ghazals

ناز و نياز يكي از مضامين رايج در اشعار عاشقانه و عارفانه ادب پارسي است. در روابط عاشقانه هرگاه در يكي از دو طرف، احساس نياز شكل گيرد، معمولاً طرف مقابل به ناز روي آورده و آن گاه كه در ديگري احساس بي‌نيازي پررنگ شود، طرف مقابل نيازمندانه به جانب او روي مي‌آورد. بايد گفت اصولاً چنين روابطي كه مبتني بر ناز و نياز است در كنش‌ها و گفتگوهاي عاشقانه و عارفانه ادب پارسي جلوه‌اي بارز مي‌يابد. نوشته حاضر مي‌كوشد تا به بررسي كمّ و كيفِ ناز و نياز در ادب عاشقانه و عارفانه سبكِ عراقي و مكتب وقوع با تكيه بر غزليّات سنايي، حافظ و وحشي بافقي بپردازد. در اين مقاله پس از ارايه تعاريفي از ناز و نياز، به بررسي جلوه‌هاي آن در غزليّات سنايي ،حافظ و وحشي بافقي پرداخته شده است.

“Naz” and “Niyaaz” is one of the common themes of Romantic and Mystical poems of Persian literature. In Romantic relationships whenever in one of two sides “Niyaaz” is felt, usually the other side tends to “Naz” and when one of them almost does not feel any need, the other one needs to move towards him or her. It should be said that such kind of relationships, which is based on “Naz” and “Niyaaz” in the romantic and mystical Persian literature, becomes essentially significant. In this article attempt has been made to analyze the quantity and quality of “Naz” and “Niyaaz” in romantic and Mystical style of Iraqi and Voghuʹs school relying on Sanaei, Hafiz and Vahshi’s ghazals.Moreover, the article defines “Naz” and “Niyaaz” and investigates its effects in Hafiz, Sannai and Vahshi’s ghazals.