بررسي و تحليل صحنه بزم در نقوش برجسته اليمايي با معرفي نقش برجسته نويافته

Review and analysis of the banquet scene in the Elymais reliefs with the introduction of newly found relief of Sang-e Mahi Andyka – Masjedsoleyman

منطقه اليمايي شامل جلگه‌هاي مرتفع و دره‌‌هاي كوه‌هاي بختياري در شرق رود كارون و در حقيقت همان شمال شرقي خوزستان است. هرچند تعيين حدود دقيق اين منطقه بسيار دشوار است ولي وسعت اين منطقه در طول حيات آن بر حسب كشور گشايي‌هاي جديد اشكانيان، كاملاً تغيير مي‌يافته و يا دولت‌هاي كوچك همسايه، بخش‌هاي كم بيش مهمي از اليمايي را تسخير مي‌كردند. در عصر سلوكيان و به ويژه در دوره اشكاني، بخش‌هايي كه اكنون در ايذه مالمير، شوشتر، دزفول و اهواز واقع است و حتي در دوراني معين، شوش نيز متعلق به اليمايي بود. در اين منطقه تا كنون تعدادي نقش برجسته كشف و معرفي شده است و هر چند سال يك يا چند اثر به اين مجموعه اضافه مي‌شود. نقش برجسته سنگ ماهي در منطقه انديكا از جمله اين آثار است. موضوع اين اثر نيز همانند چند نقش برجسته ديگر اين دوران نمايانگر صحنه بزم است. تا كنون به طور اخص به صحنه‌هاي بزمي پرداخته نشده است در حاليكه تاثير و جايگاه اين موضوع در نقوش برجسته اليمايي و پس از آن در دوره ساساني كاملاً مشهود است. در ادبيات و خصوصاً در اشعار و داستانها نيز به اين موضوع اشارات فراواني گرديده است. در اين مقاله ضمن معرفي نقش برجسته نويافته سنگ ماهي، ساير نقوش برجسته با صحنه بزمي دراليمايي مورد بررسي قرار مي‌گيرد و به ارتباط هنري اليمايي با هنر ساساني نيز اشاره خواهد شد.

Elymais regions include the elevated plains and valleys of Bakhtiary Mountains in east of Karun River and in fact it is the northeast of Khozestan province. Although the exact determining of the region extend is difficult but during its life the extend has changed in terms of the new conquests of parthians and some more or less important parts of Elymais were dominated by small neighboring states. In the Seleucids era and especially during the parthians era the regions which are now located in Ize, Shoshtar, Dezful, Ahvaz and even Susa were completely under influences of Elymaises. So far in the Elymais region some reliefs are discovered and introduced and every few years one or more samples are added to this category such as Sang-e Mahi relief in Andika region. The subject of this sample displays the war scene like other reliefs. So far the war scenes are not specially addressed, while the effect of this issue is absolutely obvious in the Elymais reliefs and Sasanian period. This issue is pointed in literature, poetries and stories. Besides introducing the new relief of Sang-e Mahi, some other reliefs displaying the war scenes of Elymais part are examined and the Elymais artistic relationship with Sasanian art will be discussed in this paper.