تغييرات تنوع، غنا و گروه هاي كاركردي پوشش گياهي در شدتهاي مختلف چراي دام (مطالعه موردي: مراتع ماهور ممسني، استان فارس)

Changes in diversity, richness and functional groups of vegetation under different razing intensities (Case Study: Mahoor, Mamasani Rangelands, Fars province)

چراي بيش از حد ظرفيت مي تواند موجب تغييراتي در پوشش گياهي مراتع گردد. در اين تحقيق از تنوع، غنا و برخي گروه‌ها و خصوصيات كاركردي به عنوان گزينه اي براي ارزيابي پاسخ پوشش گياهي به شدتهاي مختلف چراي دام استفاده شد. مطالعه در منطقه ماهور ممسني در استان فارس در سه شدت چرا (قرق بلند مدت (مرجع)، كليد و بحراني) انجام شد. نمونه‌گيري پوشش گياهي به صورت تصادفي- منظم با ثبت درصد تاج پوشش گونه هاي گياهي انجام گرديد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه افزايش شدت چراي دام موجب كاهش معني دار شاخص هاي تنوع و غناي گونه اي گرديد. همچنين درصد تاج پوشش تيره هاي گندميان، پروانه آساها، پامچاليان، چتريان و علف گربه به طور معني داري پاسخ منفي به شدت چراي نشان داده و در مقابل پاسخ مثبت به شدت چراي دام در تيره هاي شب بو، نعناعيان، بارهنگ و پنيركيان مشاهده گرديد. علاوه بر اين، برخي گروه هاي كاركردي نظير يك ساله ها، تروفيت ها و گندميان به طور معني داري از منطقه مرجع به بحراني كاهش پيدا كردند. از يافته هاي ديگر اين تحقيق مي توان به كاهش معني دار گياهان كم شونده و افزايش گياهان زياد شونده از منطقه مرجع به منطقه بحراني اشاره كرد. گياهاني كه در بانك بذر خاك حضور داشتند به طور معني داري نسبت به گياهاني كه در بانك بذر حضور نداشتند درصد تاج پوشش خود را در منطقه مرجع افزايش دادند. بنابراين با توجه به آسيب ديدن برخي شاخص هاي پوشش گياهي در اثر چراي دام، اصلاح روشهاي بهره برداري و مديريت مراتع منطقه به منظور احيا پوشش گياهي توصيه مي گردد.

Overgrazing can alter rangeland vegetation in different ways. In this study, we used diversity, species richness and plant functional groups as the alternative to assess the vegetation response to different grazing intensities. This was done under three grazing intensities (long-term exclosure as reference area, key area, and critical area) in rangelands of Mahoor Mamasani in Fars province. Vegetation sampling was carried out by random-systematic method and measuring the cover of plant species. The results showed that species diversity and richness significantly decreased with an increase in grazing intensity. Also, the cover percentage of Gramineae، Papilionaceae، Primulaceae، Umbelliferae and Valerianaceae significantly showed a negative response to grazing intensity while a positive response was found for Cruciferae، Labiatae، Plantaginaceae and Malvaceae. Moreover, some functional groups such as annuals, therophytes and Gramineae were significantly reduced from reference area to key area. The other finding of this study showed that decreaser plants significantly had less cover in critical area whereas increaser plants had greater cover in critical area. Species with storage of seeds in soil seed bank significantly had greater cover in aboveground vegetation in reference area than those species absent from soil seed bank. Due to the damage of some vegetation indices under overgrazing, it is recommended to make some changes in rangeland management and utilization in order to restore vegetation.