تجزيه و تحليل ميانگين نسل‌ها براي بررسي عملكرد و صفات مرتبط به آن در خربزه

Generation Mean Analysis for Yield and Related Traits in Melon (Cucumis Melo L.)

خربزه يك گياه اقتصادي و مهم است و ايران از مراكز مهم تنوع براي اين محصول به شمار مي رود. به منظور بررسي چگونگي عمل ژن‌ها، وراثت‌پذيري و برآورد تعداد عوامل موثر در كنترل ژنتيكي عملكرد و برخي از صفات مرتبط با آن در خربزه، نسل‌هاي 1P، 2P، 1F، 2F، 1BC و 2BC حاصل از تلاقي‌هاي ميرپنجي × تاشكندي و ميرپنجي × عباسعلي تهيه و در شرايط مزرعه و در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار كاشته شدند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه تفاوت معني‌داري بين نسل‌ها از نظر صفات مطالعه شده وجود دارد. در تلاقي تاشكندي × ميرپنجي، براي صفات عملكرد و عملكرد قابل قبول هتروزيس مثبت و معني‌دار نسبت به والد برتر مشاهده گرديد (76/13 درصد و34/27 درصد). تجزيه ميانگين نسل‌ها براي صفات با استفاده از مدل شش پارامتري نشان داد كه در تلاقي تاشكندي × ميرپنجي مدل ساده افزايشي – غالبيت در توجيه نحوه عمل ژنها در همه صفات بررسي شده، به غير از روز تا رسيدگي و طول ميوه كفايت مي كند. با استفاده از 6 نسل اين تلاقي مشخص شد كه در كنترل صفات عملكرد و عملكرد قابل قبول هر دو اثرات افزايشي و غالبيت نقش دارند، ولي اثرات اپيستازي نقشي نداشتند. در تلاقي ميرپنجي × عباسعلي آماره كاي اسكور و نيز آزمونهاي مقياس بيانگر عدم كفايت مدل ساده افزايشي- غالبيت در كنترل صفات بررسي شده بود.

Melon is an economically important crop and Iran is considered as its diversity center. To investigate gene action, heritability and number of effective factors for yield and related traits, six generations, namely: P1, P2, F1, F2, BC1, and BC2 of two crosses of Mirpanji × Tashkandi and Mirpanji × Abasali were produced and evaluated in the spring of 2008, applyig a complete block design of three replications. Significant differences were observed among generations for all the traits. In Mirpanji × Tashkandi, a positive significant cross heterosis over the more dominant parent was found for yield as well as for the acceptable yield (13.76 and 27.34% respectively). Estimates of gene effects as based upon a six-parameter model (according to Mather and Jinks in Mirpanji × Tashkandi cross) showed that a simple additive-dominance model is adequate for the evaluated characteristic except for days to maturity and for fruit length. Both additive and dominance gene effects were important in the governing and acceptable yields in Mirpanji × Tashkandi cross, while epistatic genetic effects were not important. Chi square and Joint Scaling Tests in Mirpanji × Abasali cross indicated that a simple additive-dominance model was not adequate for the evaluated characteristic, while epistatic genetic effects did prove their importance.