تحليل عوامل موثر بر بهسازي شهري (مطالعه موردي منطقه چهارده شهر اصفهان)

An Analysis of factors Affecting Urban Rehabilitation (case study: District 14 of the city of Isfahan)

از ميان تحوّلاتي كه در دهه هاي اخير در ايران روي داده است، شهرنشيني پويشـي برجسته تر و نمايان تر است. تحوّلات سريع اقتصادي- اجتماعي و به دنبال آن، شهرنشيني سريع، نظام شهري كشور را دچار تغييرات فراواني كرد و مهاجرتهاي بي رويه به سمت شهرها شروع شد كه به دنبال اين جريانها و ناتواني شهرهاي مقصد در پاسخ به اين تقاضاها و نيازهاي روزافزون و افزون بر ظرفيت، مهاجران و مساكن ارزان قيمت، بويژه مناطق حاشيه اي شهرها ساكن مناطق داراي زمين شدند و شكلي از ساخت و سازهاي غير اصولي و نامنطبق بر اصول شهرسازي را ايجاد كردند كه اين روند تا به امروز نيز ادامه يافته است و گونه هاي متفاوتي از اسكان غيررسمي را ايجاد كرده است؛ مناطقي كه از شرايط مناسب براي تامين رفاه انساني و حتي در بعضي موارد برآورده نمودن نيازهاي اوليه زندگي، برخوردار نيستند. بدين ترتيب بايد به دنبال راهكارهايي براي ساماندهي مناطق مذكور بود تا ضمن فراهم نمودن موجبات رفاه ساكنان آنها، گرفتاريهاي ناشي از وجود اين بافتها براي مادرشهرها كاهش يافته و از گسترش آنها نيز جلوگيري شود. از آنجا كه شهر اصفهان نيز به عنوان سومين كلانشهر كشور با مسايل ياد شده روبروست، در اين پژوهش به بررسي راهكارهاي بهسازي شهري در منطقه چهارده اين شهر به عنوان محدوده اي كه بخش قابل توجهي از بافتهاي فرسوده را در خود جاي داده است، پرداخته شده است. در پژوهش حاضر كه از نظر هدف، كاربردي و از نظر روش تحقيق، كتابخانه اي- ميداني (توزيع 350 پرسشنامه بر اساس روش كوكران) و توصيفي- تحليلي است، هدف، بررسي عوامل موثر بر وضعيت شهرسازي و يافتن راهكارهايي به منظور بهسازي شهري در منطقه چهارده شهر اصفهان است. اطلاعات جمـع آوري شـده نيـز با استفـاده از نـرم افزارهاي Excel و SPSS مورد پردازش، آزمون و تحليل قرار گرفتند و براي ترسيم نقشه ها نيز از نرم افزار Arc view GIS استفاده شده است. بر اساس نتايج تحقيق، بين وضعيت دسترسي ساكنان به امكانات و خدمات گوناگون و تمايل آنها به انجام اقدامات بهسازي و همچنين ميان انجام اقدامات توانمندسازي در منطقه و مشاركت شهروندان در بهسازي شهري، رابطه معناداري وجود دارد؛ بدين نحو كه برخوردار نبودن منطقه از امكانات و خدمات گوناگون، زمينه ساز تمايل مردم به انجام اقدامات بهسازي بوده (با 601/0- همبستگي) و سطح پايين انجام اقدامات توانمندسازي در منطقه بر تمايل كم شهروندان به مشاركت در اقدامات بهسازي منطقه موثر بوده است (با 69/0 درصد همبستگي).

Of the major changes that have occurred in Iran in recent years, urbanization has been the most prominent and dominant one. Fast-paced social and economic changes, and the rapid urbanization that they have brought, has caused massive migrations toward big cities which have not been able to provide for all the needs and demands of these newcomers. Therefore, many of these migrants have been attracted to shanty towns which are really sub-standard in terms of the facilities that they have. Hence efforts should be made to find solutions to the special problems that the residents of these places have. Isfahan as the third megalopolis of the country confronts some these problems. Therefore, the present research focuses on the residents of district 14 which houses a considerable number of these migrants in dilapidated residences. This is a survey research which uses a questionnaire to gather needed data. The research population consisted of all the residents of district 14 of which, using Cochran formula, 350 individuals were selected as the sample. Excel and SPSS software were used to process the data. Research results showed that access to facilities and services (r= 0.61), and empowerment and participation of residents (r= 0.69) were significantly related to tendency toward urban rehabilitation.