سنجش نابرابري در توزيع منابع بهداشتي و درماني: يك مطالعه موردي

Measuring inequality of distribution of health resources: a case study

برابري در دسترسي به خدمات سلامت از جمله اهداف مهم هر نظام سلامت است. برابري در خدمات بهداشتي ـ درماني مفهومي چند بعدي است و نيل به آن از چالش‌هاي پيش روي سياستگذاران حوزه سلامت است. از جمله ابعاد مهم برابري در سلامت بحث برابري در توزيع منابع اين بخش است. پژوهش حاضر با هدف سنجش وضعيت توزيع منابع انساني و تخت بيمارستاني و نيز ارتباط آن با پيامدهاي سلامت شامل ميزان مرگ و مير مادران،كودكان زير يكسال و كودكان زير پنج سال انجام شده است. مطالعه حاضر از نوع گذشته‌نگركاربردي بوده، و جامعه آن را كليه نيروي انساني بخش سلامت استان و نيز تخت‌هاي بيمارستاني تشكيل مي‌دهد. آمار و اطلاعات لازمه از مركز آمار ايران و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي كشور جمع‌آوري شده است. ميزان نابرابري با استفاده از رسم منحني لورنز و ضريب جيني به دست آمده است. مقادير ضريب جيني پزشكان عمومي در ابتداي دوره 0/54، و در انتهاي دوره 0/44، و براي پرستاران در ابتداي دوره 0/51، و در انتهاي دوره 0/4 بود. اين ميزان براي پزشكان متخصص 0/58 و در انتهاي دوره برابر با 0/52 و براي روانپزشكان به ترتيب برابر با 0/6 و 0/65 بود، و در نهايت در مورد داروسازان نيز اين مقادير به ترتيب معادل 0/62 و 0/65 بود. تخت بيمارستاني از ديگر منابع بخش سلامت استان است كه ميزان ضريب جيني توزيع آن در ابتداي دوره 0/6 و در انتهاي دوره 0/59 بود. وضعيت توزيع منابع بهداشت و درمان در استان نامتوازن و نامتعادل بوده و طي دوره مورد مطالعه تغيير اندكي در جهت كاهش نابرابري توزيع منابع مشاهده شد. از طرف ديگر توزيع بيشتر منابع بخش سلامت استان با شاخص هاي ميزان مرگ و مير مادران،كودكان زير يكسال و زير پنج سال معنادار بوده است.

Objective (s): To measure inequality in health human resource and hospital beds distribution for Ardebil province and then analyze the relationship between the mentioned resources distribution with maternal mortality rate, under one year children mortality rate and under five mortality rate. Methods: This is a retrospective and applicable research, that all health human resources and hospital beds have made the society of it. The required data has collected from Iranian Statistical Centre and Ministry of Health and Medical Education. The data has been analyzed by using Lorenz curve plotting and then Gini coefficient calculated. Results: Gini coefficient proportion for medicines in head of term was 0.54 and in end of term was 0.44. This proportion for nurse in head of term was 0.51 and in end of term was 0.40 and for specialist medico in head of term was 0.58 and end of term was 0.52. Gini coefficient proportion for psychiatrists in head of term was 0.60 and in end of term was 0.65 and finally this proportion for pharmacist was 0.62 and 0.65 and for hospital sickbed in head of term was 0.60 and in end of term was 0.59. Conclusion: The distribution of health resources is uneven and unbalanced at the Ardebil province. In period of study we observed a little change for decreasing of inequality. In based on this study results, there is a significant relationship between the health resources distribution and maternal, under one age children and under five age children mortality rates.