تاثير تنظيم‌كننده‌هاي رشد مختلف، محيط‌هاي كشت، مواد ژله‌اي كننده محيط كشت و منابع كربوهيدرات بر افزونش شاخساره در Pyrus glabra Boiss.

Effects of different growth regulators, nutrient media, gelling agents and carbohydrate sources on shoot multiplication of Pyrus glabra Boiss.

استان فارس يكي از رويشگاه‌هاي طبيعي گلابي ‌وحشي گونه‌ي Pyrus glabra Boiss. مي‌باشد. برداشت ميوه، چراي بي‌رويه عرصه‌هاي جنگلي، تخريب جنگل‌ها و توسعه كشاورزي در سال‌هاي اخير به شدت جنگل‌هاي گلابي وحشي استان فارس را تهديد و زادآوري طبيعي اين گونه را مختل نموده است. براي احيا‌‌‌ي جنگل‌هاي P. glabra ضرورت دارد كه تكثير اين گونه‌ي ارزشمند مورد بررسي قرار گيرد. اين پژوهش به منظور مطالعه تاثير تنظيم‌كننده‌هاي رشد، محيط‌هاي كشت، مواد ژله‌اي كننده محيط كشت و منابع مختلف كربوهيدرات در تكثير شاخساره P. glabra در كشت‌هاي درون شيشه‌اي انجام گرديد. از نوك شاخساره‌ و قطعه‌هاي ساقه توليد شده درون شيشه با منشا بذر يا درختان بالغ به‌عنوان ريز‌نمونه استفاده شد. ميزان 8/0 تا 1 ميلي‌گرم‌در‌ليتر BA براي تكثير شاخساره بهينه بود. امّا افزودن GA3 به محيط كشت تاثير منفي معني‌دار روي وزن تر شاخساره داشت. ميانگين طول شاخساره اصلي ريزنمونه‌هاي كشت شده روي محيط كشت موراشيگ و اسكوگ (MS) به طور معني‌دار بلندتر از ريزنمونه‌هاي كشت شده روي محيط كشت‌ گياهان چوبي (WPM) و محيط كشت درايور و كاني‌يوكي گردو DKW)) با نصف غلظت عناصر ماكرو بودند، اما در مقايسه با ريزنمونه‌هاي كشت شده روي محيط كشت‌ DKW و MS با نصف غلظت عناصر ماكرو تفاوت معني‌دار نداشتند. شكل ظاهري و كيفيت شاخساره‌هاي توليد شده روي محيط كشت DKW از ساير محيط كشت‌ها بهتر بود. ريزنمونه‌هاي كشت شده روي محيط كشت‌هاي داراي ساكارز و گلوكز از نظر شاخص‌هاي رشد با يكديگر تفاوت معني‌دار نداشتند ولي هر دو نسبت به محيط كشت‌هاي داراي فروكتوز برتري معني‌دار داشتند. محيط كشت‌هاي نيمه جامد شده با فيتاژل در مقايسه با ديفكو باكتو آگار به طور معني‌دار وزن تر شاخساره بيشتري توليد نمودند و از نظر كيفيت ظاهري بهتر بودند.

Fars province is one of the natural habitats of Pyrus glabra Boiss. in Iran. Fruit harvesting, deforestation, expansion of agriculture and overgrazing during recent years has threatened the wild pear forests and imposed detrimental effects on their natural regeneration. Therefore, investigation on propagation of P. glabra for afforestation is needed. This research was carried out to study the effects of different growth regulators, nutrient media, gelling agents, and carbohydrate sources on shoot multiplication of P. glabra. Shoot tips and nodal segments of In Vitro propagated shoots originated from seeds and current season growth shoots of selected trees were used as explants. Two concentrations of 0.8 or 1.0 mgl-1 BA and 0.01 mgl-1 IBA were optimum for shoot multiplication. Addition of GA3 to nutrient medium had negative significant effects on shoot fresh weight of explants. Main shoot length of explants cultured on Murashige and Skoog (MS) medium was significantly longer than those cultured on woody plant medium (WPM) and Driver Kuniyuki walnut (DKW) (half strength macronutrients) medium. Quality and morphology of shoots produced on DKW medium were better than other nutrient media. Explants cultured on media containing sucrose or glucose did not show any significant differences for measured growth indices, but both of them were significantly better than those cultured on the media containing fructose. Media solidified with Phytagel were significantly better than those solidified with Difco Bacto agar for shoot fresh weight. The quality of shoots produced on media solidified with Phytagel was better than those on media solidified with Difco Bacto agar.