بررسي تركيب‌هاي شيميايي اسانس برگ، ساقه و ريشه گياه Hertia intermedia (Boiss.) O. Kuntze

Chemical composition of the essential oil of leaf, stem and root of Hertia intermedia (Boiss.) O. Kuntze

جنس Hertia، متعلق به تيره كاسني (Compositae)، شامل 12 گونه است كه در سرتاسر شمال و جنوب آفريقا و جنوب‌غربي آسيا پراكنده‌اند. اين جنس در ايران تنها داراي 2 گونه گياه بوته‌اي است كه پراكنش قابل‌توجهي در مناطق بياباني دارند. هدف از اين مطالعه، شناسايي تركيب‌هاي موجود در اسانس برگ، ساقه و ريشه گونه Hertia intermedia (Boiss.) O. Kuntze بود. بدين منظور، اين گياه در خرداد ماه 1389 از كوه هزار، ارتفاع 2900 متري، واقع در منطقه راين، استان كرمان جمع‌آوري و از برگ، ساقه و ريشه آن به‌طورجداگانه به روش تقطير با آب، اسانس‌گيري شد. تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده روغن‌هاي اسانسي، با استفاده از دستگاه‌هاي كروماتوگراف‌گازي (GC) و كروماتوگراف‌گازي متصل به طيف‌سنج جرمي (GC/MS) جداسازي و شناسايي شدند. در اسانس برگ، 17 تركيب شناسايي شد كه 6/97% كل اسانس را تشكيل مي‌دادند. بتا-پينن (1/32%)، آلفا-پينن (6/14%)، بتا-فلاندرن (2/14%) و آلفا-توجن (5/13%) تركيب‌هاي اصلي اسانس بودند. همچنين 21 تركيب در اسانس ساقه شناسايي شد كه 2/94% كل اسانس را شامل مي‌شدند. آلفا-پينن (4/38%)، بتا-پينن (8/14%) و ترانس-وربنول (3/12%) تركيب‌هاي عمده اسانس بودند. از طرف ديگر، از بين 8 تركيب شناسايي شده در اسانس ريشه كه 3/95% كل اسانس را تشكيل مي‌دادند، آلفا-پينن (2/51%)، جرماكرن D (2/11%) و ميرسن (4/10%) اجزا اصلي اسانس بودند. در روغن‌هاي اسانسي هر سه اندام گياه مورد بررسي، درصد منوترپن‌ها به‌مراتب بيشتر از سزكويي‌ترپن‌ها بود.

The genus Hertia, belonging to the Compositae family, contains 12 species distributed all over South and North Africa and South Asia. The Iranian flora consists of only 2 shrubby species of Hertia distributed in the desert areas. In this study, Hertia intermedia (Boiss.) O. Kuntze was collected from Hezar Mountain, at an altitude of 2900 m, in Rayen area, Kerman Province, Iran during June 2010. Essential oils of leaves, stems and roots of the plant were separately extracted using hydrodistillation method and analyzed by GC and GC/MS. Seventeen components (97.6%) were identified in the leaf essential oil, with B-pinene (32.1%), ?-pinene (14.6%), B-phellandrene (14.2%), and ?-thujene (13.5%) as the main constituents. Also among the twenty-one identified compounds (94.2%) in the stem oil, ?-pinene (38.4%), B-pinene (14.8%), and trans-verbenol (12.3%) were found to be the major components. Furthermore, ?-pinene (51.2%), germacrene D (11.2%), and myrcene (10.4%) were the main constituents among the eight compounds (95.3%) characterized in the root essential oil. All three oils were highly rich in monoterpenes.