تعيين مناطق متمايز ساختاري- عملكردي در اطراف آبشخوار با استفاده از شاخص‌هاي خاك و گياه در مراتع ييلاقي استان كرمان (مطالعه موردي: كوه‌پنج بردسير)

Structural- functional zones differentiation around watering point by soil surface and plant indicators: case study, winter rangelands of Koohpanj, Bardsir, Kerman

براي شناخت مناطق ساختاري- عملكردي متمايز در اطراف آبشخوار روستاي شور آباد، واقع در مراتع ييلاقي استان كرمان، پارامترهاي سطح خاك و گياه با فاصله از آبشخوار مورد بررسي قرار گرفتند. به اين منظور پلات‌هاي 4 متر مربعي به‌طور منظم، در طول 8 ترانسكت كه در هشت جهت اصلي قرار داشتند، انداخته شد و ويژگي‌هاي تراكم و تاج پوشش گونه‌هاي گياهي و شاخص‌هاي سطح خاك به روش تجزيه و تحليل عملكرد اكوسيستم (LFA)، در هر پلات برآورد گرديد. با استفاده تجزيه خوشه‌اي سه منطقه ساختاري متمايز بدست آمد. منطقه ساختاري اول در فاصله 300 متري از آبشخوار، منطقه ساختاري دوم تقريبا در فاصله 1250 تا 2000 متري از آبشخوار و منطقه ساختاري سوم از 300 تا 1250 متري از آبشخوار قرار گرفته است. نتايج تجزيه واريانس يكطرفه نشان داد كه مناطق ساختاري نه تنها از نظر تمام گونه‌هاي گياهي بلكه از نظر شاخص‌هاي سطح خاك نيز داراي اختلاف معني‌داري بودند (01/0 > p)، بنابراين مناطق ساختاري از نظر ويژگي‌هاي عملكردي نيز متمايز بودند. همچنين نتايج تجزيه مولفه‌هاي اصلي نشان داد چرخه مواد غذايي، حفاظت خاك، پايداري خاك و پستي و بلندي سطح خاك مهمترين عوامل عملكردي در تفكيك مناطق ساختاري- عملكردي بودند. براي مديريت بهتر قيچ‌زارهاي مناطق ييلاقي، با توجه به مناطق ساختاري- عملكردي، يك مدل حال و انتقال ارايه شد.

Some indicators of plant and soil surface were assessed at different distances from watering point, to identify distinct structural -functional zones of Shourabad village, winter rangelands of Kerman. For this purpose, 4 m2quadrates were plotted systematically along 8 transects in 8 main directions. In these plots species density, vegetation cover and soil surface indices of Landscape Functional Analysis (LFA) method were evaluated. Clustering analysis was resulted in three distinct structural zones. According to cluster analysis, distinguished structural zones were located at 300 m, 300 to 1250 m and 1250 to 2000 m of watering point. Results of ANOVA showed that structural zones was significantly different in respects of vegetation composition and soil surface indices (p < 0.01 PCA also showed that six functional indicators included stability, and nutrient cycling, soil cover, litter cover and micro topography were the most important functional factors to differ structural-functional zones. To improve management in shrublands of Zygophyllum eurypterum of the winter rangelands, a state and transition model was proposed by using of distinct structural-functional zones.