مسجد و فرآيندهاي فرهنگي قدرت در نظام جمهوري اسلامي ايران

Mosque and cultural processes of power in Islamic Republic of Iran

در روند شكل‌گيري و پيروزي انقلاب اسلامي نيز، مساجد يكي از عمده‌ترين محل‌هاي تجمع و اعتراض مردم و شكل‌گيري تظاهرات عليه رژيم شاه بود. در واقع، تجمع جمعيت كه عامل مهمي در شكل‌گيري توده‌ها بود و نقش به سزايي در شكل‌گيري تظاهرات و اعتراضات مردمي عليه رژيم شاه داشت، از مساجد ريشه مي‌گرفت. مساجد عمده‌ترين ابزار روحانيت براي ارتباط با اقشار مختلف جامعه بودند و از طريق آنها ايديولوژي انقلاب و پيام روحانيت به گوش مردم مي‌رسيد. همچنين، عامل اصلي بسيج تجار و بازاريان، مساجد بودند كه به دليل پيوند تاريخي مسجد و بازار در قيام‌ها و اعتراضات مردمي، مسجد مركز تشكل و سازماندهي بازاريان بود. پرسش‏هاي مهمي كه در مقاله حاضر مطرح مي‏شود، اين است كه كانون اصلي قدرت در نظام در جمهوري اسلامي ايران در چه حوزه هايي قرار دارد؟ مساجد چه نقش و كاركردهايي در مشروعيت بخشي به قدرت در نظام جمهوري اسلامي ايران دارد؟ فرض اصلي مقاله حاضر اين است كه ساختارهاي قدرت در نظام جمهوري اسلامي ايران مبتني بر مفهوم منتشر شده اي از فرهنگ است كه درون تمام ساختارهاي سياسي و اجتماعي و از جمله مسجد حضور دارد و به توليد و بازتوليد قدرت مي‏پردازد. در مقاله حاضر، تلاش بر اين است تا ابتدا روش گفتمان و چگونگي شكل گيري گفتمان هژمون و ارتباط آن با مفاهيم قدرت و فرهنگ را مورد بررسي قرار دهيم. سپس، جريان قدرت در مسجد و سازوكارهاي قدرت‏ساز آن را مورد مطالعه قرار دهيم.

In the process of the formation of the Islamic Revolution, one of the most important mosques in places of assembly and protest, and the formation of the protests against the Shahʹs Regime. The gathering of the masses in Mosque was an important factor in the formation of public demonstrations and protests against the Shahʹs regime. Mosques important tool for communicating with different walks of life and the people would hear the message of revolution.