حفاظت محيط زيست و مديريت منابع خاك روستايي در ايران

Environment Conservation and Rural Soil Sources Management in Iran

در گذشته كشور ما با داشتن زمين‌هاي حاصلخيز فراوان و بهره‌گيري مناسب از مديريت بهينه منابع ‌خاك، همزيستي همگام با محيطِ ‌زيست را تجربه كرده و ساليان زيادي آن را به عنوان موتور محركه اقتصاد كشور محافظت نموده است. امّا اكنون ايران جزو كشورهايي است كه فرسايش خاك به شدت در آن روي مي‎دهد. با توجه به اين‌كه مناطق روستايي، بخش عمده‌اي از منابع طبيعي خاك كشور را در برمي‌گيرند؛ برنامه‌ريزي جهت رفع مسايل و به كارگيري شيوه‌هاي كارآمد، جهت بهره‌برداري و مديريت بهينه ي آن مي‌تواند راهگشاي بسياري از مشكلات زيست‌محيطي و اقتصادي- اجتماعي در زمينه توسعه‌روستاها باشد. روش مطالعه در اين مقاله كتابخانه‌اي- اسنادي بوده و به ‌منظور شناخت وضعيت مديريت ‌منابع خاك ايران از شيوه توصيفي- تحليلي بهره گرفته است تا راهكارهاي مناسب را بر اين اساس ارايه ‌نمايد. نتايج نشان مي‌دهد؛ ايران از جمله كشورهايي است كه ميزان تخريب منابع‌ خاك و ساير منابع طبيعي آن، در مقايسه با ساير كشورهاي جهان و حتي منطقه، در حد بسيار بالايي قرار دارد. اين وضعيت در نتيجه عوامل طبيعي نامساعد نظير؛ شيبِ تند اراضي، بارش‌هاي نامنظم و رگباري و عوامل انساني همچون : نظام بهره‌برداري نامناسب، حاكميت شيوه‌هاي غيراصولي و غيرعلمي در كشاورزي، روش‌هاي آبياري سنتي و مديريت ضعيف منابع‌ خاك ايجاد شده است. در نهايت فرسايش مداوم و گسترده خاك، مشكلاتي نظير كاهش شديد مواد آلي و عمق خاك، شوري و قليايي شدن و در نهايت زمينه گسترش بيابان‌زايي در كشور را فراهم ساخته است.

In past, our country Iran survives, with prosperity in fertile lands and use efficient methods in soil and land use. But at present Iran is one of the countries with greatest quantity of soil erosion in world. With regard that, rural area containing large amount of natural sources, planning to overcome current challenges can help to solve numerous of environmental problems in the field of rural development. Research mythology use documentary process to data gathering and Meta analyze for data analysis. Result of research show that Iran is among that countries whit greatest quantity in soil erosion and degradation of others natural sources and in comparison Iran’s soil sources degradation very highest than other countries in Middle East and other regions in world. This situation is outcome of natural factors including: steep incline of lands, intense precipitation and other natural degradation (similar: Water, forest, pasture), and human factors including: inappropriate exploitation system, unscientific methods in agriculture operations, traditional irrigation methods, poor management system in soil sources, continuous soil erosion and etc. all natural and human factors resulting in: intense decrease in soil organic and nutrition structure, increasing soil alkalinity and finally continuous trend of desertification