معيارها و ضوابط اقناع انديشه مخاطب از ديدگاه قرآن

Persuasion, its Norms and Criteria, and the Way it Influences the Opinions of people from the View of the holy Qurʹʹän

اقناع، فرايندي ارتباطي است كه هدف اساسي آن، انتقال محتوا با تاثيرگذاري بر مخاطب است. بر اساس تعاريف، تبيين‏ها و شيوه‏هاي اقناعي موجود، تاثيرگذاري اقناعي، در بسياري از موارد در وضعيتي تحميلي و با فريب اقناعي حاصل مي‏شود. آيات و آموزه‏هاي قرآن كريم، گرچه مويد اقناع و به‏كارگيري روش‏هاي تاثيرگذار اقناعي در انتقال انديشه به ديگران است، ولي به هيچ‏روي با فريب اقناعي موافق نيست. از اين‏رو، با طرح پرسش‏هايي از قرآن كريم مي‏توان به ضابطه‏هاي اقناع نيز دست يافت. اين پژوهش، با رويكرد درون‏ديني آيات، به مهم‏ترين ضوابط هر فعاليت اقناعي مي‏پردازد. تحليل آموزه‏ها و گزاره‏هاي قرآني، با رويكردي تفسيري و كلامي است. دو موضوع «آزادي انديشه» و «به‏كارگيري ابزارهاي صحيح» از معيارهاي مهم هرگونه فرايند اقناعي است. به‏كارگيري ابزارهاي نامشروع و نيز استفاده از روش‏هايي كه باعث سلب آزادي انديشه و قدرت تصميم‏گيري مخاطب مي‏شود، نوعي فريب اقناعي محسوب شده، عملي نامشروع است. قرآن به مخاطبان خود نيز هشدار داده است تا تحت تاثير فريب‏هاي اقناعي قرار نگيرند.

Persuasion is a communicative process whose main aim is to convey information by influencing the audience. According to existing definitions, explanations, and methods of persuasion, persuasive effectiveness is mostly attained by means of imposition and deception through persuasion. Although Qurʹ?nic verses and doctrines support persuasion and use of influential persuasive methods in conveying ideas and thoughts to people, they never agree with deception through persuasion. Therefore, we can attain some criteria for persuasion consulting the Glorious Quran. Using confessional approach to the Qurʹ?nic verses, the present paper discusses the most important criteria for any persuasive activity. To analyze the Qurʹ?nic doctrines and propositions, theological and interpretive approaches have been used. "Freedom of thought" and" applying proper devices" is among the important criteria for any persuasive process. Applying illegal devices and these methods which deprive audience from ʹfreedom of thoughtʹ and ʹdecision makingʹ are considered as persuasion through deception and an illegal act. The Glorious Quran warns its audience not to be influenced by persuasion through deception