بررسي جايگاه شهر مسجدسليمان در نظام سلسله مراتب شهريِ استان خوزستان (1355 تا 1385)

Studying the Position of MasjedSoleiman City in Urban Hierarchical System in Khuzestan Province (1355-1385)

بررسي جايگاه يك شهر در نظام فضايي شبكه شهري پيرامون خود نه تنها ياريگر متخصصين جهت درك فراز و نشيب هاي حيات شهر و محيط پيرامون آن است بلكه مي تواند زمينه اي براي تنظيم روابط سلسله مراتبي سكونتگاه ها و برنامه ريزي جهت انتظام فضايي در شبكه شهري مورد مطالعه باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسي ميزان تعادل نظام سلسله مراتب فضايي سكونتگاه هاي شهري استان خوزستان و روند تحولات شهر مسجدسليمان در نظام فضايي مذكور در يك دوره زماني 30 ساله انجام شده است. پژوهش به شيوه كمي- تحليلي و با بهره گيري از منابع كتابخانه اي و داده هاي آماري انجام شده و براي تجزيه و تحليل داده هاي فوق از طبقه بندي هاي جمعيتي و مدل هاي ارزيابي كمي شامل شاخص نخست شهري، قاعده آنتروپي، مدل رتبه- اندازه، ضريب كشش پذيري و ضريب مكاني استفاده شده و سپس به تحليل و ريشه يابي داده ها پرداخته است. نتايج نشان مي دهد در طبقه شهرهاي مياني و كوچك خوزستان تعادل نسبي حاكم است اما با افزايش پديده نخست شهري تعادل در كل نظام فضايي شبكه شهري اين استان تضعيف شده است. همچنين تعريف نشدن نقش مسجدسليمان پس از اتمام منابع نفتي موجب تضعيف جايگاه آن در نظام سلسله مراتب فضايي شبكه شهري خوزستان شده و در صورت ادامه اين روند و مهاجرت هاي پيامد آن موجب دامن زدن به كاهش تعادل در اين شبكه خواهد شد.

Studying the position of a city in the network of a province urban system around it not only is an aid for experts to understand the ups and downs of a city but also can provide backgrounds for regulating hierarchical relations of resorts and planning for space discipline in urban network which is under study. Present study has been conducted with the aim of investigating the degree of spatial hierarchical balance system of Khuzestan urban resorts and also investigating the process of Masjed Soleiman’s evolution in mentioned spatial system in a period of 30 years and it has been tried a lot to investigate the reasons of mentioned evolutions. The study is conducted through quantitative-analytic procedure and with the aid of library resources and statistical findings of people and settlements. In order to analyze the mentioned findings, following procedures were used: categorizing population and categorizing quantitative assessment models including urban primacy index, entropy theorem, rank-size model, elasticiablity index, and location index and then analyzing and discovering the roots of the findings were conducted. The results revealed that middle and small level towns of Khuzestan had relative balance, but with an increase in the urban primacy emergence, balance in whole spatial urban network system of Khuzestan has been decreased. Also none defining of Masjed Soleiman role after oil defunct has resulted in a decrease of its position hierarchical spatial in urban network in Khuzestan, and if this process continues and subsequent migration will result in a balance decrease in this network.