تدوين كتاب الكترونيك فارسي، عربي و انگليسي قانون در طب ابن‌سينا و توليد ابزار پژوهشي

Computerizing Avicenna’s Canon of Medicine to Create Electronic Books in Persian, Arabic and English, and Producing a Research tool

كثرت، وسعت و تنوع منابع پزشكي نياكان از يك طرف و تخصص گرايي انسان از طرف ديگر اينگونه ايجاب مي‌كند كه هريك از پژوهشگران و گروه‌هاي تخصصي با سرعت و دقت بالايي در راستاي اهداف تعريف شده خود تلاش كنند و حتي به رقابت بپردازند و در چنين شرايطي فرد يا گروهي موفق خواهد بود كه با سرعت و دقت بيشتري راه صحيح را به درستي بپيمايد. مثلا كسي كه مي‌خواهد با ديد تخصصي بهداشت محيط، در زمينه ديدگاه‌هاي پزشكي نياكان در قانون ابن سينا تحقيق نمايد با عنايت به پراكندگي مطالب ذيربط در دايره المعارف مورد اشاره بايد يك دوره كامل اين كتاب چندهزار صفحه‌اي را از آغاز تا پايان با دقت، مطالعه نموده و نكته برداري كند كه با توجه به جامع نگر بودن اين كتاب و اينكه مجموعه‌اي از دانش بشر در آغاز هزاره دوم ميلادي در زمينه آناتومي، فيزيولوژي، ايمونولوژي، روانپزشكي، پيشگيري، تشخيص... و درمان را يكجا در خود جاي داده است مطالعه كامل آن خارج از حوصله يك نفر با تخصص خاصي نظير بهداشت محيط، بهداشت عمومي، پزشكي اجتماعي، بيماريهاي عفوني... يا جراحي است و حال آنكه اگر همين گنجينه باعظمت را به حافظه رايانه بسپاريم و بانك اطلاعات الكترونيكي تهيه كنيم كه با قابليت جستجوي سريع و دقيق در اختيار پژوهشگران مختلف قرار گيرد بدون شك نظر همگي تامين خواهد شد و هريك از محققين، موفق به پيدا كردن گم شده خود خواهند گرديد و تشكيل بانك اطلاعاتي بسترهاي پژوهشي پزشكي نياكان و از جمله كتاب رايانه‌اي قانون در طب ابن سينا به سه زبان فارسي، انگليسي و عربي، قدمي است در راه تامين اين نياز و توليد اين ابزار. اهداف: 1ـ تشكيل ابزار پژوهشي سريع و دقيق به منظور پژوهش در متون پزشكي نياكان و ازجمله قانون ابن سينا 2ـ ساماندهي و همگن‌سازي عناوين و زيرعنوانهاي نسخه‌هاي فارسي، عربي و انگليسي قانون در طب 3ـ كُدگذاري كليه عناوين و زيرعنوانهاي قانون در طب ابن سينا و تشكيل نسخه سه زبانه قانون در طب 4ـ درج واژه‌هاي انگليسي و لاتين مفردات پزشكي در كنار عناوين فارسي و عربي آنها در نسخه مورد اشاره 5ـ مقايسه، مقابله و همگن‌سازي محتواي نسخ مختلف قانون و تشكيل نسخه‌اي واحد 6ـ انتشار آزاد و غيرانتفاعي ابزار پژوهشي مورد اشاره از طريق شبكه جهاني اينترنت و لوح فشرده (DVD). روش اجرا: تايپ اوليه، تصويربرداري و ساماندهي معتبرترين نسخه‌هاي فارسي، عربي و انگليسي قانون در طب، واژه‌نامه قاموس قانون، واژه‌نامه ابنيه و . . . مقابله عناوين و زيرعنوانهاي نسخه‌هاي عربي و انگليسي با يكديگر و با نسخه فارسي؛ انتخاب كُد مشترك و عنوان واحد براي هر سه نسخه، درج عناوين انگليسي و لاتين مفردات پزشكي در عناوين فارسي و عربي و درج شماره صفحات نسخه‌هاي عربي تهران و بيروت در عناوين فارسي و تشكيل نسخه عربي نوين و نهايتا تعريف ابزار جستجوي سريع در متون مورد اشاره. نتايج: 1ـ توليد بانك اطلاعات الكترونيك بسترهاي پژوهشي پزشكي نياكان و تعبيه بخشي از آن در سايت اينترنتي وزارت بهداشت در آدرس: http://www.elib.hbi.ir/persian/LIBRARY.htm 2ـ درج كامل بانكهاي اطلاعاتي توليد شده و واژه‌نامه‌هاي مربوطه در لوح فشرده.

Background: The frequency, breadth and diversity of resources of traditional medicine, and the specialization of them requires that each of the researchers and expert groups work towards their defined goals with high speed and accuracy and even compete with each other. In such circumstances only a person or group will be able to move with faster and more accurate speed. For example if an environmental health specialist, wanted to search in Avicenna’s Canon of Medicine from beginning to end and note taking, he/she must spent at least one year or more times. Considering that the Canon is a collection of human knowledge at the beginning of the second millennium AD. in anatomy, physiology, immunology, psychiatry, prevention, diagnosis and so on, it may be out of the patience of an expertise such as environmental health, public health, social medicine, infectious diseases, a surgeon and other like these. But if we computerized these such resources and making electronic data bank with ability of quick and accurate functions for all professionals would be useful without any doubt. And each of the researchers will be able to about their expertise. So production of this data bank, including Avicenna’s Canon of Medicine is a step towards solving this important problem. Goals: 1. Establishing a rapid and accurate research tool to study the texts, including traditional medicine and specially Avicenna’s Canon of medicine. 2. Management and homogenization of titles and subtitles of Arabic, English and Persian versions of Canon. 3. Encoding all of the titles and subtitles of Avicenna’s Canon of medicine. 4. Inserting the English and Latin words in the Persian and Arabic titles of Canon. 5. Comparing and homogenization of content of different versions of Canon and make a single right copy of this book. omparing the titles and subtitles of three versions. Select a single code for similar titles and subtitles. Results: 1. It has produced a database of electronic media for research in traditional medicine resources and introduced on the HBI website in the address of: http://www.elib.hbi.ir/persian/LIBRARY.htm. 2. Introduced the databases and related dictionaries in the DVD. Methods: Initial typing, organizing and leading imaging of famous Persian, Arabic and English versions of Canon and related dictionaries.