نقش رويا در تشخيص بيماري از ديدگاه بوعلي سينا و ساير حكماي طب سنتي ايران

The Role of Dream in Diagnosis of Diseases in Viewpoint of Avicenna and other Iranian Traditional Medicine Scientists

از ديدگاه بوعلي سينا و ساير حكماي طب سنتي ايران رويا به عنوان يكي از علايم تشخيصي مطرح مي‌باشد، به‌طوري كه برخي از خواب‌ها از نظر پزشكي داراي اهميت بوده و در تشخيص مزاج يا بيماري كمك ‌كننده‌اند. محتويات و جزييات روياي فرد مي‌تواند گوياي وضعيت خاص جسمي و رواني وي باشد. در سو مزاج‌ها و غلبه اخلاط، هر فرد متناسب با خلطي كه در بدنش افزايش يافته خواب‌هايي با رنگ و محتواي متناسب با آن خلط مي‌بيند. به عنوان نمونه در غلبه صفرا، فرد خواب‌هايي با مضمون آتش و رنگ زرد؛ در غلبه خون، خواب‌هايي در ارتباط با خون و خونريزي و به رنگ سرخ؛ در غلبه بلغم خواب‌هايي با محتواي آب و به رنگ سفيد و در غلبه سودا خواب‌هايي با مضمون ترس و وحشت همراه تاريكي و به رنگ سياه مشاهده مي‌كند. آگاهي از محتواي خواب اشخاص با در نظر گرفتن ساير علايم آنها مي‌تواند در تشخيص افتراقي بيماري‌ها كمك‌كننده باشد. همچنين تغيير محتواي خواب در طي درمان نيز مي‌تواند گوياي تغيير وضعيت جسمي و رواني فرد بوده و پزشك را در جهت درمان درست راهنمايي نمايد و در مجموع ابن سينا و ساير پيش‌كسوتان پزشكي نياكان به منظور تشخيص باليني وضعيت سلامت و بيماري، علاوه بر علايم و نشانه‌ها از وضعيت روياها نيز استفاده مي‌كرده‌اند. روش كار در اين مطالعه كتابخانه اي بوده و از كتاب قانون بوعلي سينا و شروح آن و ساير منابع طب سنتي ايران مربوط به قرون مختلف استفاده شده است.

As Avicenna and other Iranian traditional medicine scientists believed in the diagnostic role of dream, dreams have been exerted to diagnose a temperament or disease for many years. Any dream content and detail indicates a particular physical and mental state of the dreamer. According to temperament, each person view different contents and colors in his dream. For example, in case of bile dominance, blood dominance, phlegm dominance, and black bile dominance, the major element of dream is fire, bleeding (excessive flow of blood), water (rains, ice, and river), and terrifying things (thundering hailstorms, dark shadows) respectively. In addition, the predominant color of the dream varies upon temperament as though the dream theme of bile dominance colors in yellow, blood dominance colors in red, phlegm dominance colors in white, and black bile dominance colors in black. Exploitation of dream contents allied with other symptoms is helpful in diagnosis of a disease. Furthermore, we can chase mental and physical state of patient by monitoring dream content changes during treatment. The method we used in this paper is based on Avicenna’s Canon of Medicine, its commentaries, and other resources related to Iranian traditional medicine has been used in different centuries.