بررسي تاثير مديريت هاي زراعي و آبياري در بهبود كارايي مصرف آب ذرت (مطالعه موردي شبكه آبياري دز)

Influence of Planting and Irrigation Management Methods on Maize Water Productivity in a Semiarid Region

در مناطق خشك و نيمه خشك كه محدوديت منابع آبي وجود دارد، كشاورزان بايد شيوه اي از مديريت را برگزينند كه با آب كمتر محصول بيشتري توليد كنند. هدف از اين مطالعه، كاهش تلفات آب آبياري و افزايش كارايي مصرف آب (WP) سه هيبريد ذرت بود. اين آزمايش در مركز تحقيقات كشاورزي صفي آباد طي دو سال زراعي 7-1386 اجرا و در آن تاثيرات متقابل سه رقم تجارتي ذرت شامل هيبريدهاي Sc-704، Bc-666 و Ossk-602 و سيستم هاي مختلف آبياري سطحي و قطره اي طي آزمايش كرت هاي نواري يك بار خرد شده در قالب طرح بلوك-هاي كامل تصادفي با سه تكرار آزمايش شد. كرت اصلي آزمايش شش تيمار مديريت زراعي و آبياري مشتمل بود بر: (1) كشت روي پشته-هاي 75 سانتي متري و آبياري كامل (تيمار شاهد منطقه)، (2) كشت روي پشته هاي 75 سانتي متري و آبياري يك در ميان متغير، (3) كشت دو رديف روي پشته هاي 75 سانتي متري و آبياري كامل، (4) كشت يك رديف درون جويچه هاي 75 سانتي متري و با تغيير جوي و پشته ها در زمان دو تا چهار برگي شدن ذرت، (5) كشت يك رديف درون جويچه هاي 75 سانتي متري با جوي پشته ثابت تا پايان فصل رشد و (6) كشت روي پشته هاي 75 سانتي متري و آبياري قطره اي كامل. در هر آبياري حجم آب ورودي و در آبياري هاي سطحي حجم رواناب خروجي اندازه گيري شد. پس از رسيدگي فيزيولوژيكي، با اندازه گيري عملكرد اندام هاي هوايي و عملكرد دانه، كارايي مصرف آب گياه (CWP) و كارايي مصرف آب آبياري (IWP) هر سه هيبريد ذرت ارزيابي شد. نتايج نشان داد كه تفاوت معني داري بين عملكرد هيبريدهاي مورد آزمايش وجود ندارد. در تيمار شاهد، تلفات آب آبياري غالباً به صورت رواناب سطحي است. با كاهش 31 درصد از مصرف آب در تيمار 5 توليد دانه ذرت بالاتر از روش رايج (در سطح 5 درصد)، امكان پذير شد. در دو سال اجراي آزمايش، كارايي مصرف آب گياه (CWP) در تيمارهاي شش گانه اختلاف معني داري وجود نداشت و متوسط اين شاخص 45/1 كيلوگرم به ازاي هر متر مكعب آب مصرفي به دست آمد. نتايج همچنين نشان داد كه با اعمال مديريت كشت كف جوي مي توان كارايي مصرف آب آبياري (IWP) را به طور متوسط تا 45 درصد افزايش داد. استفاده از سامانه آبياري قطره اي موجب شد تلفات آب كاهش يابد و در نتيجه كارايي مصرف آب گياه (CWP) و كارايي مصرف آب آبياري ذرت (IWP) به يكديگر نزديك شوند.

In arid, semiarid, and Mediterranean climates, particularly in West Asia and North Africa, farmers face limited water resources and must develop irrigation management methods to increase crop production while reducing water use. This study examined methods to reduce irrigation water loss and increase maize water productivity at Safiabad Agricultural Research Center in Dezful, Iran in 2007 and 2008. The experiment was a randomized complete block design with a strip-split plot arrangement of treatments in three replications. Planting and irrigation management methods used were: (T1) planting on 75 cm wide ridges and full irrigation (current method and the control treatment); (T2) planting on 75 cm wide ridges and variable alternate furrow irrigation; (T3) double row planting on 75 cm wide ridges and full irrigation; (T4) single row planting in 75 cm apart furrows and converting furrows to ridges at the 2-4 leaf stage; (T5) single row planting in 75 cm apart furrows keeping fixed furrows and ridges until the end of the growing period and; (T6) planting on 75 cm wide ridges using full drip irrigation. The three maize hybrids studied were Ossk-602, Bc-666 and Sc-704. Grain yield, biomass, irrigation water consumption, crop water productivity, and irrigation water productivity were recorded for evaluation of the planting and irrigation management methods. The results indicated that there were no significant differences in yield among the maize hybrids. In the control treatment, water loss occurred mainly as runoff. Treatment T5 resulted in a 31% decrease in irrigation water and higher grain yield over the control treatment. Mean crop water productivity was 1.45 kg/m3. This study showed that effective surface irrigation management methods and furrow planting increases irrigation water productivity (IWP) 45% over the control treatment. In addition, drip irrigation increased IWP three fold, approaching CWP for all the studied maize hybrids.