نقش حاكم در حجر سفيه

The judge’s role in incompetent’s incapability

سفيه يا غير رشيد انسان بالغي است كه تصرفات او در امور مالي خويش عقلايي نباشد، اعم از اينكه پس از بلوغ به رشد دست نيافته باشد يا پس از بلوغ و رشد سفه به او عارض شده باشد. سفيه از جمله محجورين است اما آيا صرف حدوث سفاهت، موجب محجوريت سفيه گرديده و با زايل شدن آن از حجر خارج مي گردد يا اينكه ثبوت و زوال حجر محتاج حكم حاكم است؟ اقوال فقها در اين خصوص متفاوت و متكثر است. بعضي معتقدند به محض ظهور و حدوث سفه حجر ثابت مي شود و با زوال آن مرتفع مي گردد و در هيچ يك از دو مورد نياز به حكم حاكم نيست. بعضي ديگر معتقدند كه ثبوت و زوال حجر، متوقف بر حكم حاكم است مطلقا، عده اي نيز بر اين باورند كه ثبوت حجر نياز به حكم حاكم ندارد اما رفع آن بايد به حكم حكم باشد، و عده اي ديگر ثبوت مجدد را محتاج حكم مي دانند اما زوال آن را نيازمند حكم نمي دانند و در نهايت گروهي از فقها بين سفه متصل به صغر و سفهي كه بعد از بلوغ و رشد عارض مي شود قايل به تفصيل شده اند و در فرض نخست ثبوت و زوال حجر را نيازمند به حكم حاكم نمي دانند و در فرض دوم در هر دو مورد محتاج حكم مي دانند. با بررسي ديدگاه ها و اقوال مختلف به نظر مي رسد كه قول نخست، اقوي است زيرا رشد و سفه از مفاهيم عرفيه هستند و چنانچه فردي از نظر عرف رشيد يا سفيه شناخته شود حكم مناسب بر آن بار مي شود و نيازي به حكم حاكم نيست اما با توجه به اينكه واگذار نمودن تشخيص اين قبيل امور كه بعضاً پيچيده و مشكل است، به عرف موجب اختلاف و نزاع مي گردد و اينكه در يك جامعه منظم حقوقي كه دسترسي به حاكم وجود دارد رجوع به حاكم امري معقول و توجيه پذير است لذا نظر دوم مي تواند مرجح باشد.

The incompetent, also called immature, is someone whose occupying in his own possessions is not rational, whether he has not accomplished maturity after adolescence or has faced prodigality after maturity and adolescence. The incompetent is among the interdicted people, but the question is that just occuring the prodigality results in the incompetent’s interdiction and the elimination of the prodigality leads to the cancellation of the interdiction, or the constancy and cessation of interdiction needs the judge’s sentence. The jurists have many different ideas about this matter. Some believe that interdiction gets confirmed as soon as prodigality occurs and eliminates as it obviates; they also claim that there is no need to judge’s sentence. Others believe that whether confirmation or elimination of interdiction is based on the judge’s sentence. There are also some who believe that the judge’s sentence is not necessary in the confirmation of interdiction but essential to eliminate it. Another group believes that just further confirmation of interdiction and not its elimination needs the judge’s sentence. Finally, there is a group of jurists who believe that the interdiction due to failing to accomplish maturity and facing prodigality after maturity are different. They believe that in the first case, judge’s sentence is not needed whether to confirm or eliminate interdiction, but it should be present for both actions in the latter.