اثر مصرف توام كودهاي اوره، سولفات روي و زادمايه ازتوباكتر و آزوسپيريليوم بر عملكرد دانه و كارايي مصرف نيتروژن در كلزا

Effects of Urea, Zinc Sulphate Fertilizers and Azotobacter and Azospirillum Inoculant Application on Grain Yield and Nitrogen Use Efficiency of Rapeseed (Brassica Napus L.)

به منظور بررسي تاثير مصرف توام كودهاي اوره، سولفات روي و زادمايه (كود زيستي) حاوي باكتري‌هاي ازتوباكتر و آزوسپيريليوم بر عملكرد دانه، جذب و كارايي مصرف نيتروژن در كلزا رقم هايولا 308، آزمايشي به صورت كرت‌هاي خرد شده فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار به اجرا گذاشته شد. تيمارهاي آزمايشي شامل كود نيتروژن در چهار سطح (صفر ، 50 ، 100 و 150 كيلوگرم در هكتار از منبع اوره) به عنوان عامل اصلي و دو عامل كود سولفات روي در دو سطح (صفر و 50 كيلوگرم در هكتار) و زادمايه در دو سطح (با و بدون زادمايه) به عنوان عوامل فرعي بصورت فاكتوريل در نظر گرفته شدند. نتايج حاصل نشان داد كه بين سطوح نيتروژن، زادمايه و كود سولفات روي از نظر تاثير بر جذب و كارايي مصرف نيتروژن، اختلاف معني‌داري وجود داشت (P < 0.01). بالاترين كارايي استفاده از نيتروژن با ميانگين 7/38 كيلوگرم بر كيلوگرم در تيمار 50 كيلوگرم نيتروژن+كود سولفات روي+زادمايه و كمترين آن با ميانگين 2/27 كيلوگرم بر كيلوگرم، در تيمار 150 كيلوگرم نيتروژن+كود سولفات روي+ زادمايه بدست آمد. بالاترين كارايي زراعي مصرف نيتروژن با ميانگين 9/14 كيلوگرم دانه بر كيلوگرم نيتروژن مصرفي در تيمار 50 كيلوگرم نيتروژن+كود سولفات روي+زادمايه و كمترين آن با ميانگين 6/8 كيلوگرم دانه بر كيلوگرم نيتروژن مصرفي در تيمار 100 كيلوگرم نيتروژن بدون كود سولفات روي بدون زادمايه بدست آمد. بالاترين كارايي فيزيولوژيك نيتروژن با ميانگين8/34 كيلوگرم بركيلوگرم در تيمار 50 كيلوگرم نيتروژن+كود سولفات روي+زادمايه بدست آمد. بالاترين بازيافت ظاهري نيتروژن با ميانگين 2/52 درصد در تيمار 50 كيلوگرم نيتروژن+كود سولفات روي+ زادمايه بدست آمد. بالاترين ميزان روغن دانه و عملكرد دانه (با ميانگين 8/42 درصد و 2568 كيلوگرم در هكتار) به ترتيب در تيمارهاي صفر و 150 كيلوگرم نيتروژن+ زادمايه+كود سولفات روي بدست آمد. با توجه به معني‌دار بودن سطوح زادمايه و كود سولفات روي با مقادير پايين‌تر نيتروژن و بالا بودن كارايي مصرف نيتروژن در اين سطوح كودي، به نظر مي‌رسد كه استفاده از زادمايه حاوي باكتري‌هاي تثبيت كننده نيتروژن همراه با كود سولفات روي مي‌تواند به صرفه جويي در كود شيميايي نيتروژن در زراعت كلزا و به كاهش آلودگي‌هاي محيطي كمك كند.

To study the effects of simultaneous application of urea, ZnSO4 and inoculants, (Azotobacter and Azospirillum), on uptake and nitrogen use efficiency in rapeseed, var. Hyola308, a field experiment with split plot factorial layout based on a randomized complete block design was conducted at the research field of faculty of Agricultural Science, University of Guilan in 2008. Experimental treatments consisted of nitrogen fertilizer in four levels (0, 50, 100 and 150 kg ha-1 in urea form) as main plots and two factors including ZnSO4 fertilizer at two levels (0 and 50 kg.ha-1) and inoculants (with and without inoculants) were arranged in sub plots. Results showed that urea fertilizer, ZnSO4 fertilizer and inoculants had significant effects on uptake and nitrogen use efficiency. Maximum nitrogen use efficiency (38.7) was detected in 50 kgN ha-1+ZnSO4 fertilizer+ inoculant and minimum (27.2) was obtained in 150 kgN ha-1N+ZnSO4 fertilizer+ inoculants. The maximum agronomical nitrogen efficiency (14.9) was obtained in 50 kgN ha-1+ ZnSO4 fertilizer+inoculants and minimum (8.6) was obtained in 100 kgN ha-1+without ZnSO4 fertilizer+without inoculants. Maximum physiological efficiency of nitrogen (34.8) was detected in 50 kgN ha-1+ZnSO4 fertilizer+inoculants. Maximum apparent recovery fraction of nitrogen (52.2) was obtained in 50 kgN ha-1+ZnSO4 fertilizer+inoculants. Maximum oil content (42.8%) and grain yield (2568 kg.ha-1) were observed in zero and 150 kgN ha-1+ZnSO4+inoculants treatments, respectively. With respect to the significant effects of ZnSO4 and inoculants with lower N rate and high nitrogen use efficiency, it seems that the application of inoculants with an additional ZnSO4 fertilizer may lead to better application of nitrogen fertilizer in rapeseed production and minimizing environmental risk.