اثر تنش خشكي طي مراحل مختلف نموي بر ميزان تثبيت زيستي نيتروژن در ژنوتيپ هاي نخود

Effect of drought stress at different growth stages of chickpea genotypes on biological nitrogen fixation

به منظور بررسي اثر تنش خشكي در مراحل مختلف نموي ژنوتيپ هاي نخود بر ميزان تثبيت نيتروژن، آزمايشي در سال زراعي 8-1387 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي ساعتلوي اروميه اجرا گرديد. آزمايش به صورت اسپليت پلات در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار انجام شد كه در آن، رژيم هاي رطوبتي به عنوان عامل اصلي در چهار سطح شامل تيمار شاهد، اعمال تنش خشكي در مراحل گلدهي، غلاف بندي و دانه بندي و چهار ژنوتيپ نخود به عنوان عامل فرعي شامل ILC482، پيروز، كاكا و قزوين در نظر گرفته شدند. تنش خشكي اثر معني داري بر درصد نيتروژن بوته، تعداد گره ريشه، وزن خشك ريشه، وزن خشك گره، عملكرد دانه، ماده خشك كل، تعداد غلاف در بوته و وزن صد دانه داشت. ژنوتيپ ها از نظر صفات مورد بررسي، اختلاف آماري بسيار معني داري (0.01 ?P) داشتند. حساس‌ترين مرحله در تثبيت نيتروژن، وقوع تنش خشكي در مرحله گلدهي بود. ارقام قزوين و پيروز از لحاظ تثبيت نيتروژن در مواجهه با تنش خشكي در مراحل مختلف نموي به ترتيب كمترين و بيشترين كاهش را نسبت به شرايط بهينه رشد داشتند. ارقام پيروز و كاكا به ترتيب كمترين و بيشترين عملكرد دانه را توليد كردند. بررسي ضرايب همبستگي ساده صفات وابسته به تثبيت نيتروژن در شرايط بدون تنش و تنش خشكي در مراحل گلدهي و دانه بندي نشان داد كه، بيشترين ضرايب همبستگي مثبت و معني دار (0.01 ?P) بين تعداد گره ريشه با وزن خشك گره و در تيمار تنش خشكي در مرحله غلاف بندي، بيشترين ضريب همبستگي مثبت و معني دار (0.01 ?P) بين تعداد گره ريشه با وزن خشك ريشه بودند.

To evaluate the effect of drought stress at different growth periods of chickpea genotypes on biological nitrogen fixation, an experiment was carried out in Saatloo agricultural research station in cropping seasons of 2008- 2009. The experiment was in Split Plot based on Randomized Complete Blocks Design with four replications. Irrigation treatments including water holding at flowering, pod formation and grain setting stages with control were the main plots.Genotypes of Pirooz, ILC482, Kaka and Gazvin were considered as sub plots. Drought stress had significant effect on nitrogen percentage of plants‚ number of root nods‚ root dry weight‚ nods dry weight‚ grain yeild‚ total dry matter‚ number of pods per plant and 100- kernel weight. All of genotypes had significant differences (P?0.01). The most susceptible growth stage in nitrogen fixation was the occurance of drought stress in flowering stage. Ghazvin and Pirooz genotypes in drought stress had respectively the lowest and highest decrease in nitrogen fixation in their optimum growth condition. Pirooz and Kaka consequently were the most susceptible and tolerant genotypes to drought stress. Correlations of traits that related to nitrogen fixation in drought stress and control in flowering and grain setting stages showed the most positive significance (P?0.01). Correlation was in number of root nodes with nod dry weight and in drought stress treatment in pod formation stage, the most positive and significant correlation (P?0.01) was in the number of root nods with root dry weight.