الحاق جدّ پدري و مادر به حكم معافيت پدر از قصاص در قتل عمدي فرزند (مطالعه‌اي فقهي و حقوق)

Exemption of father from retaliation in the intentional killing of his child in Iranian criminal law and its judicial study

حكم اصلي و اولي قتل عمد، قصاص است. يكي از استثنايات اين اصل كلي، قتل فرزند توسط پدر است. در فقه و حقوق كيفري ايران اين موضوع مورد عنايت قرار گرفته است و ماده‌ي 220 قانون مجازات اسلامي به صراحت پدر و جد پدري را معاف از قصاص دانسته است. اين‌كه آيا اين حكم مختص به پدر و جد پدري است و يا مادر را نيز در بر مي‌گيرد محل اشكال و اختلاف است. در حقوق كيفري ايران اركان تشكيل دهنده‌ي اين نهاد عنصر قانوني، مادي و معنوي است. در خصوص مباني حكم معافيت پدر از قصاص دو نظر مختلف وجود دارد كه استدلال گروه موافقين به معافيت قوي‌تر و مستدل‌تر مي‌باشد. در فقه اماميه براي معافيت پدر از قصاص در قتل عمدي فرزند به ادله‌ي الف) كتاب ب) روايات ج) كلمات فقها استناد شده است و در اين خصوص اتفاق‌نظر وجود دارد. اين‌كه آيا جد پدري و مادر نيز به حكم معافيت پدر از قصاص در قتل فرزند ملحق مي‌شوند يا خير؟ ميان فقها اختلاف‌نظر وجود دارد اكثريت قريب به اتفاق فقها الحاق جد پدري به حكم معافيت را پذيرفته و در خصوص الحاق مادر به حكم معافيت اختلاف‌نظر جدي وجود دارد كه نظر موافقين به الحاق منطقي‌تر به‌نظر مي‌رسد.

The principle and primary judgment of intentional murder is retaliation. One of the exceptions of this general principle is the murder of the child by father. This issue has been taken into consideration in religious jurisprudence and Iranian criminal laws. Whether this judgment is peculiar to father and grandfather or involves mother is disputed. The elements which constitute this institution, are the legal material and moral elements in Iranian criminal law. There are two different views regarding the bases of exception of father from retaliation, but the reasoning of the proponents seems to be more logical and acceptable. In shi’as jurisprudence for exception of father from retaliation in murdering the child’ the invoke has been made to evidences: A) book (Quran) B) traditions C) words of Islamic jurists. There are disagreements among the jurists that whether the grandfather or mother joins the exception of father from killing the child. The majority new to the consensus has accepted the joining of grandfather to the exception judgment and regarding the joining of mother to the exception judgment there is a serious disagreement among which the view of proponents of joining seems to be more logical.