پدرسالاري جديد؛ تاملاتي در تعامل دولت و شهروندان در قيام‏هاي 2011 جهان عرب

Neo-Patrimonialism: contemplations on state-citizen interactions in Arab world revolutions in 2011

قيام‏هاي مردمي در منطقه عربي، از جهت گسترش سريع و زنجيره‏وار آن و سرعت وقوع، موجب حيرت ناظران مسايل خاورميانه و جهان عرب شد. در اين مقاله استدلال مي شود كه در وراي حوادث مزبور، اعتراض به آنچه هشام شرابي «پدرسالاري جديد» خوانده، قرار داشت. علت گسترش سريع حوادث نيز همين بود. از سوي ديگر، به‌رغم شباهت‏ها، بين حكومت‌هاي عربي تفاوت‏هايي هم وجود داشته و اختلافاتشان در مواردي چون ميزان وجود و حضور نهادهاي جامعه مدني، پيوندها و ارتباطات جهاني حكومت‌ها، شخصيت رهبران اتوكرات و مستبد عرب، مداخله و عدمِ مداخله قدرت‌هاي(بزرگ) خارجي و ساخت اجتماعي(قبيلگي‏بودن و نبودن آن)، از عوامل موثر بر شيوه تعاملِ دولت‌ها با توده مردم و معترضين بوده است. بر اين اساس، هر چه كشوري از عناصر پدرسالاري دورتر شده و به اجزا دموكراتيك‏تر حكومت افزوده شده است، از برخوردهاي خشن‏تر و خونريزي كاسته شده و اعتراض‏ها با كمترين برخورد خشونت‏بار و مسلحانه همراه بوده است.

Middle East and Arab world observers and analysts have been confused by rapid and chainlike spread of Arab world revolutions. This article argues that neo-patrimonialism, as Hisham Sharabi says, is the forming factor behind these events. Meanwhile, despite similarities among Arab governments, we see some differences in factors like presence of civil society institutions, global links and communications of regimes, personality of Arab autocrat leaders, intervention or non-intervention of great powers and social formation (tribal or non-tribal) of countries. These differences are among determining factors of state interaction with people and protestors. Authors claim that the less patrimonial and the more democratic state will decrease violent and rough interactions between state and people.