رابطه مولفه‌هاي جو اخلاقي سازمان با رفتارهاي انحرافي و ياري رساني (مطالعه موردي يك سازمان نظامي)

( The relationship between organization’s ethical climate components and deviant and helping behaviors (case study of a military organization

مقدمه: جو اخلاقي سازمان از زمره عناصر تاثيرگذار بر رفتارهاي متنوع كاركنان در محيطهاي كار است. اين پژوهش با هدف بررسي رابطه ساده و تعاملي مولفه‌هاي جو اخلاقي سازمان (مراقبت، قانون و قواعد، خدمت، استقلال و گرايشات ابزاري) با رفتارهاي انحرافي و ياري رساني به مرحله اجرا درآمد. روش: جامعه آماري پژوهش را كاركنان يك سازمان نظامي در شهر اصفهان تشكيل دادند كه از ميان آنها 193 نفر با استفاده از روش تصادفي ساده انتخاب شدند. ابزارهاي پژوهش شامل پرسشنامه 36 سوالي جو اخلاقي سازمان، پرسشنامه رفتارهاي انحرافي و پرسشنامه رفتارهاي ياري رساني بودند. داده‌هاي حاصل از پرسشنامه‌هاي پژوهش با استفاده از ضريب همبستگي پيرسون و تحليل رگرسيون سلسله مراتبي تحليل گرديد. نتايج: نتايج پژوهش نشان داد كه: 1- گرايشات ابزاري رابطه خدمت را با رفتارهاي انحرافي معطوف به سازمان و همكاران تعديل مي‌نمايد.تحليل ساده شيب خط نشان داد كه در گرايشات ابزاري بالا رابطه منفي و معنا داري بين خدمت و رفتارهاي انحرافي معطوف به سازمان و همكاران وجود دارد. 2- استقلال نيز رابطه قانون و قواعد و خدمت را با ياري رساني تعديل مي‌نمايد. تحليل ساده شيب خط نشان داد در استقلال پايين بين قانون و قواعد با ياري رساني رابطه مثبت و معناداري وجود دارد.همچنين نتايج نشان داد كه در استقلال بالا بين خدمت با ياري رساني رابطه مثبت و معناداري وجود دارد. بحث: شواهد حاصل از اين پژوهش نشان مي‌دهد كه وقتي اخلاق فردي (استقلال و گرايشات ابزاري) در تعامل با گرايشات اخلاق جمعي (مراقبت، خدمت و قانون و قواعد) قرار مي‌گيرد، تاثير گرايشات اخلاق جمعي را بر رفتارهاي انحرافي و ياري رساني تغيير مي‌دهد.

Introduction: Organization’s ethical climate is one of the effective factors on employees’ various behaviors at workplaces. The purpose of this paper was to investigate the simple and interaction relationship between organization’s ethical climate components (caring, laws and rules, service, autonomy and instrumental tendencies) and deviant and helping behaviors. Method: The statistical population was the employees of a military organization in Esfahan city, among them, 193 employees were selected using simple random sampling. Research instruments were consisted of: a questionnaire about organization’s ethical climate, questionnaire about deviant behaviors, and a questionnaire about helping behaviors. Data obtained from questionnaires were analyzed using Pearsonʹsʹ correlation coefficient and hierarchical regression analysis. Results: The results showed that: 1- instrumental tendencies moderate the relationship between service and deviant behaviors toward organization and co-workers. Simple line slope analysis revealed that, in the case of high instrumental tendencies, service has a negative significant relationship with deviant behaviors toward organization and co-workers. 2- Also, autonomy moderates the relationship between laws and rules and service with helping behaviors. Simple line slope analysis revealed that, in the case of low autonomy, laws and rules have a positive significant relationship with helping behaviors. Also, results revealed that, in the case of high autonomy, there is a positive significant relationship between service and helping behaviors. Discussion: Evidences of this research revealed that, when personal ethic (autonomy and instrumental tendency) interact with collective ethic tendencies (caring, laws and rules and service), it changes the effects of collective ethic on deviant and helping behaviors.