تسبيب در اضطرار

Causation in Necessity

هرگاه كسي سبب اضطرار ديگري شود عكس‌العمل مضطر كه منجر به آسيب جسمي يا مالي وي مي‌شود صور متفاوتي دارد كه حكم هر مورد از ديدگاه فقهاي اسلام و حقوق‌دانان عرفي متفاوت است. در صورتي كه مضطر اراده خود را از دست دهد يا به شكل تصادفي دچار حادثه‌اي شود غالب فقها سبب را ضامن دانسته‌اند. اما در صورتي كه حادثه غير‌قابل پيش‌بيني اما توسط عاملي خارجي صورت بگيرد مسيله مورد اختلاف است. اقدام به عملي كه موجب مرگ مي‌شود در صورتي كه براي فرار از مرگ دردناك‌تر باشد مورد جواز برخي از فقها قرار گرفته است و در اين حالت سبب را ضامن دانسته‌اند. در حقوق كامن‌لا گستره مسووليت سبب بيشتر است و غالباً وي مسيول حوادثي است كه براي مضطر پيش مي‌آيد خواه با اراده او باشد يا نه مگر آنكه رفتار وي نامتعارف و غير‌قابل پيش‌بيني باشد. قانون مجازات اسلامي زوال اراده مضطر را شرط مسووليت سبب دانسته است كه از لحاظ نظري قابل انتقاد است و در پاره‌اي از موارد با عرف و عدل و انصاف سازگاري ندارد.

If someone makes another constrained (compels another to do something), his reactions which result in injuries have different forms. There are controversies among lawyers and Islamic jurisprudents on the rule of such cases. If a constrained person loses his intention or gets involved in an accident by chance, most Islamic jurisprudents would find the indirect cause responsible; this, however, is a matter of dispute in non-predictable cases. Doing an act which leads to his death would be authorized by some Islamic jurisprudents provided that it occurs to avoid more painful death and the indirect cause has been found guilty in this case. In common law the scope of responsibility of indirect cause is more extended and mostly he is responsible for any accident whether it occurs intentionally or non-intentionally, unless his reaction is unreasonable or non-predictable. Islamic Penal Code provides the constrained person’s loss of intention as a condition for indirect cause’s responsibility which is disputable and somehow incompatible with justice, convention and equality.