بررسي كارآيي آزمايش‌هاي شيمي‌تر در شناخت بست‌ رنگ نقاشي سنتي ايران

Study on efficiency of wet chemical tests in identification of common binding mediums of Persian painting

بست يا ماده چسباننده، در مطالعات فني آثار هنري همان Binder در متون شيمي رنگ است كه وظيفه اتصال رنگدانه‌ها به يكديگر و به سطح رنگ‌گذاري شده را به عهده دارد. دسته‌بندي كلي مواد بست در نقاشي سنتي ايران شامل صمغ‌هاي گياهي (قندها)، مواد پروتييني و مواد روغني است. در اين پژوهش با نظر به روش‌هاي شيمي‌تر در علوم آزمايشگاهي، دستورالعمل‌هاي تشخيص اين مواد استخراج و بر مبناي آن‌ها آزمون‌هايي انجام شده است. براي تشخيص كارآمدي آزمون‌ها به جاي روش كهنه‌سازي تسريعي، آزمون در سه مرحله انجام شد. در آغاز مواد خالص بست‌ها مورد آزمون قرار گرفت و براي هر دسته روش‌هاي شناسايي مشخص شد. در مرحله دوم چند نقاشي با بست‌هاي معلوم با قدمت بين ده تا ?? سال مورد بررسي قرار گرفت و آزمون‌هاي پيشين براي نمونه‌ها تكرار شد. غير از صمغ عربي در ديگر موارد همان نتايج به دست آمد. سپس بر روي نمونه‌هاي تاريخي با قدمت 100 تا 400 سال آزمون‌ها تكرار شد. در نتيجه‌گيري نهايي مشخص شد كه به جز در مورد صمغ‌هاي گياهي، بست‌هاي نقاشي ايراني با تجزيه تر قابل تفكيك هستند. همچنين نتايج نشان داد كه تفكيك در مورد نمونه بست‌هاي پروتييني موفق‌تر است.