بررسي آستانه شروع رواناب در واحدهاي مارني سازندهاي زمين شناسي استان زنجان با استفاده از دستگاه بارانساز مصنوعي

An Investigation of Factors Affecting Runoff Generation in Zanjan Province Marl Units of Formations Geological using Simulation Rainfall

واحدهاي مارني در حدود 4438 كيلومترمربع از سطح استان زنجان (معادل 20%) را تشكيل مي‌دهند. بررسي روابط بين زمان شروع، حجم و ضريب رواناب در واحدهاي مارني نشان مي دهد كه معادله رگرسيوني بين اينها از نوع درجه دوم بوده و تا حدودي مي‌تواند روند تغييرات را تفسير نمايد. تجزيه و تحليل آماري داده‌ها نشان مي‌دهد كه اثر واحدهاي مارني و شيب بر تغييرات زمان شروع رواناب كاملا در سطح يك درصد معني دار مي‌باشد. در حاليكه اثر اقليم معني‌دار نيست. واحدهاي مارني براساس زمان شروع رواناب به سه گروه قابل تفكيك مي باشند. بطوريكه واحد مارن پليوسن (PL) و واحد مارني قم (OM) هر كدام به تنهايي يك گروه و واحدهاي مارني قرمز بالايي (Mu)، قرمز پاييني (OL) و مارن ايوسن (EM) با هم در يك گروه قرار مي گيرند و اين سه گروه از نظر تفاوت در زمان شروع رواناب با همديگر اختلاف معني داري دارند كه بدليل داشتن تفاوت در خصوصيات فيزيكي-شيميايي آنهاست. بطوريكه هر چقدر ميزان سيليت موجود در آنها بالا باشد. بدليل عدم يا كم بودن قابليت جذب آب در اين واحدها در اين حالت زمان شروع رواناب سريع و بالا خواهد بود. از نظر تاثير شيب و اقليم بر زمان شروع رواناب بررسيهاي صورت گرفته نشاندهنده معني‌دار بودن تاثير اين دو در سطح يك درصد بر زمان شروع رواناب مي باشد.

Marl unit include of about 4438 km sq. (some %20) of total surface area of Zanjan province. A study on the relationship among the runoff threshold, volume and run-off coefficient at Marl unit shows a quadratic regression equation to express the variations. Statistical data analysis shows the significant effects of the Marl units and slope on the runoff threshold (p < 0.05). While, there is no significant effect of the climate on it. Marl unit can be classified in to three groups, based on the runoff threshold, so that Marls of Pliocene (PL) and Qom (OM) are in a separate class and upper-red (Mu), lower red and Eosen (EM) Marl units are in a unique group. These 3 groups differ significantly of view point of the runoff threshold resulted by the physico-chemical differences among them. So that the more silt content, the more rapid runoff threshold, because of lack or scarcity of water absorption capacity in these units. Investigation suggests that combined effects of slop and climate are significant on the runoff threshold.